بنؤوشه (اویون)

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن

بنؤوشهآذربایجاندا اساساً بايراملاردا و ديگر ائل شنليکلرينده گنجلر و اوشاقلار آراسيندا گئنيش ياييلميش قديم اوشاق اويونو نؤوعودور.

عومومي معلومات[دَییشدیر]

بنؤوشه اویونو

ياز فصلي‌نين گليشي ايله علاقه‌دار اوشاقلارين، جاوانلارين حياتيندا يئني بير گون باشلايير – "بنؤوشه گونو". اوز توتورلار بنؤوشه عطيرلي داغ اتکلرينه، دره‌لره، گونئي ياماجلارينا، بولاقلارين يان-يؤره‌سينه، مين بير هوسله گول-چيچک توپلاييرلار. قيز-گلينلر تئللري‌نين اوجلارينا بنؤوشه دوزر، ياخالارينا بنؤوشه تاخار، ساچلارينا مين بير رنگلي، مين بير عطيرلي چيچکلردن چلنگ هؤرورلر. بنؤوشه‌دن دسته توتوب "ياز نوباري"دير، – دئيه آنا و باجيلارينا، قوهوم-قونشويا پايلايار، نيشانلي قيزلاري سئوينديرر، شنليک ائدر، ماهني اوخويارلار:

بوينو بوکوک بنؤوشه‌م،

کؤنلو سؤکوک بنؤوشه‌م.

قار اوستوندن بويلانان،

آ دردلره هايلانان،

ياز عطيرلي بنؤوشه‌م!

ياز عطيرلي بنؤوشه‌م!

بو زامان ياز چيچگي بنؤوشه‌‌نين آديندان گؤتورولن سؤزلو-نغمه‌لي "بنؤوشه" اويونو اوينايارلار. نوروز بايراميندا دا "بنؤوشه" اويونو اويناماق عادتدير. بنؤوشه اويونو زاماني گنجلر ايکي دسته‌يه آيريلير و بير دسته او بيري دسته‌يه موراجيعت ائده‌رک دئيير:

بنؤوشه، سيزدن بيزه کيم دوشه؟

اويونون قايدالاري[دَییشدیر]

1[دَییشدیر]

بير نئچه اوشاق جمع اولوب ساناما يولو ايله ايکي اوستا(باشچي، دسته‌باشي و يا موللا) سئچيرلر. سونرا اوستالار (باشچي، دسته‌باشي و يا موللا) تعيين اولوندوقدان سونرا دسته‌لره بؤلونمک اۆچون هالايا گئده‌رک اويون ايشتيراکچيلاري اولان اوغلان و قيزلار ايکي دسته‌يه بؤلونوب بير-بيريندن 10–15 م آرالي اوزبه‌اوز دايانير و ال-اله توتوب سيرا دسته دوزلديرلر.. اويونا باشلايان دسته ايشتيراکچيلاري بير-بيريله دئييشيرلر:

1.جي دسته: قيي قيلينج، قيي قيلينج.

2.جي دسته: قييما قيلينج.

1.جي دسته: اوخ آتديم.

2.جي دسته: اوغرو توتدوم.

1.جي دسته: بنؤوشه.

2.جي دسته: بنده دوشه.

1.جي دسته: بيزدن سيزه کيم دوشه؟

2.جي دسته: سيزدن بيزه

آدي گؤزل، اؤزو گؤزل

فيلانکس دوشه (ادي ايله دئييلير).

2.جي دسته ائله اوشاق سئچمگه چاليشير کي، اونلارين صفيني يارا بيلمه‌سين. آدي چکيلن قاچاراق رقيب دسته‌‌نين صفيني ياريب او بيري طرفه کئچه بيلسه، همين دسته‌دن بير نفري اؤزو ايله دسته‌لرينه اسير آپاريردي. هرگاه کئچه بيلمه‌سه،اؤزو اونلارين دسته‌سينه قوشولمالي ايدي. اويونچولارين هاميسيني اؤز طرفينده ساخلايان دسته غاليب حئساب ائديليردي. گؤروندوگو کيمي، اويون اوشاقلاري حياتلا اوزلشديرير، اطرافداکيلارلا، طبيعتله اونسيّته دعوت ائدير، اونون بيليک آلماسينا، امک ورديشلري الده ائتمه‌سينه، حرکت فعاليتي‌نين تکميل‌لشديريلمه‌سينه کؤمک ائدير.

2[دَییشدیر]

اوشاقلار اؤزلرينه ايکي باشچي (موللا) سئچيرلر. "هالاي-هالاي" گلمکله ايکي دسته‌يه آيريليرلار. دسته‌لر بير-بيريندن يوز آدديم آرالي ال-اله توتوشوب دايانيرلار. باشچيلاردان بيري او بيريسينه دئيير:

- بنؤوشه!

او بيريسي جاواب وئرير:

- بنده دوشه!

اوّلکي موللا دئيير:

- بيزدن سيزه کيم دوشه؟

او بيري موللا اوشاقلارين بيري‌نين آديني چکيب دئيير:

- علي، ياخود قمر دوشه!

علي، يا قمر جرگه‌دن آيريليب يويوره-يويوره ال-اله توتوشموش اوشاقلارين صفيني يارماليدير. بورادا گوجلولوک اساس شرطلردندير. اگر اويونچولاردان بيري گوچ وئريب ال-اله توتوشموش اوشاقلارين اليني بير-بيريندن آييرسا، او بيري طرفه کئچه بيلسه، بير اوشاق دا گؤتوروب يئنه اؤز اوّلکي يئرينه قاييدير. يوخ، اگر کئچه بيلمه‌سه،اورادا قالمالي، او دسته‌يه قوشولماليدير. هانسي طرف اوشاقلارين هاميسيني اؤز طرفينده ساخلايا بيلسه، او دسته اويوندا قاليب گلير، او بيري طرفي تؤهمتله‌يير.

قایناق[دَییشدیر]

  • شيفاهي خالق ادبياتي، اوشاق فولکلورو. "آلتون کيتاب" نشرياتي، باکي-2007. ص. 63.
  • آذربايجان ائتنوقرافياسي، باکي-2007، "شرق-غرب" نشرياتي. اوچ جيلدده. 3. جيلد. ص. 480. ايسبن 978-9952-34-152-2
  • نووروز بايرامي ائنسکلوپئدياسي. باکي-2008 (شرق-غرب). ص. 46