خان‌کندی
خان‌کندی
| |
|---|---|
 | |
 نیشان | |
  خان‌کندی  خان‌کندی | |
| Coordinates: 39°48′55″N 46°45′7″E / 39.81528°N 46.75194°Eموختصات: 39°48′55″N 46°45′7″E / 39.81528°N 46.75194°E | |
| اؤلکه |  آذربایجان جومهوریتی•  قوندارما داغلیق قاراباغ جومهوریتی(دفاکتو) |
| ایقتیصادی رایون | قاراباغ ایقتیصادی رایونو |
| ایداره | |
| • نووع | بلدیه |
| • اورقانی | استپاناکرت شهر مجلیسی |
| • بلدیه باشچی‌سی | داوید سارگسیان |
| اراضی | |
| • جمع | ۲۹٫۱۲ km2 (۱۱٫۲۴ sq mi) |
| اوجالیق | ۸۱۳ m (۲٬۶۶۷ ft) |
| جمعیت | |
| • جمع | ۷۵٬۰۰۰ |
| • سیخلیق | ۲٬۶۰۰/km2 (۶٬۷۰۰/sq mi) |
| ساعات قورشاغی | یوتی‌سی ۴+ |
| تیلفون کودلاری | +۳۷۴ ۴۷ |
| وئب سایت | stepanakert |
خان‌کندی (لاتین تورکجه: Xankəndi) و یا قوْندارما آدی ایله استپاناکرت (ارمنیجه: Ստեփանակերտ)، آذربایجان جومهوریتینین قاراباغ ایقتیصادی رایونو ایچینده یئرلشن شهر دیر. شهر ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱-جی ایلده ائرمنیستان سیلاحلی گوجلری طرفیندن ایشغال ائدیلدی. آیریجا خان‌کندی ائرمنیستان طرفیندن قۇرولموش قوندارما داغلیق قاراباغ جومهوریتی طرفیندن باشکند اعلان ائدیلمیشدیر.[۳]
آدی[دَییشدیر]
خان‌کندی‌نین قۇرولوش تاریخی ۱۸. یوز ایله دایانیر. خان‌کندی اوْ دؤورلرده قاراباغ خانلیغی خانی فرمانی ایله خان‌کندی (خانین کندی) آدی ایله اینشا ائدیلدی.[۴]
شهرین آدی ۱۹۲۳-جو ایل داغلیق قاراباغ موختار ویلایتی قۇرولانا قدر خان‌کندی اوْلاراق قالدی آمما شوروی حاکیمیتی آلتیندا ۷ جولای ۱۹۲۳دن سوْنرا ائرمنی بولشوویک اینقیلابچی استپان شاهومیانین آدی ایله استپاناکرت آدلاندیریلدی.[۵][۶]
۱۹۹۱-جی ایلده آذربایجان شوروی سوسیالیست جومهوریتی عالی شوراسی قراری ایله شهرین ایلک و تاریخی آدی خان‌کندی یئنی‌دن برپا ائدیلدی.
تاریخی[دَییشدیر]
خان‌کندی شهری‌نین تاریخی آذربایجان شهرلری‌نین چوْخوندان نیسبتاً جاوان اوْلماسی ایله فرقلنیر. سندلره گؤره شهر ۱۸. یوز ایلین سوْنلاریندا باغیمسیز آذربایجان خانلیقلاری‌نین بیری اوْلان قاراباغ خانلیغی خان‌لاری‌نین ایستیراحتی اۆچۆن یاشاییش منطقه‌سی کیمی اینشا ائدیلدی. خان‌لارین فعالیتینه ماکسیموم شراییط یارادیلماسی اۆچۆن یاشاییش منطقه‌سی خانلیغین پایتختی شوشا (پناه‌آباد) ۱۰ کیلومترلیگینده، نیسبتاً داغ اتگینده اینشا ائدیلدی. آیریجا خانلیغین آیری اؤنملی شهر و کندلرینه اوْجومله‌دن؛ آغداما، خوجالیا، مالی بی‌لیه، کرکی جاهانا و دیگرلرینه یاخین اوْلماسی دا اساس گؤتورولوب دور. ایلک ایللر یئنی یاشاییش منطقه‌سینده آنجاق خان عاییله‌سی و اوْنون یاخینلاری یاشادیغیندان ائل آراسیندا "خانین کندی" کیمی تانیندی. قیسا بیر زاماندان سوْنرا قصبه خان‌کندی آدینی آلدی.[۷]
روسیه ایشغالی دؤورو[دَییشدیر]
قاراباغ خانلیغی‌نی زوْرلا روسیه ایمپیراتورلوغو ایشغال ائتدیکدن سوْنرا و ۱۸۱۳-جو ایل گولوستان عهدنامه‌سینه قدر خان‌کندی آنجاق خان عاییله‌سینین و اوْنا یاخین آز سایی‌لی عیان‌لارین یاشادیغی کیچیک یاشاییش منطقه‌سی کیمی قالدی. روسیه‌نین قاراباغی ایشغال ائتمه‌سی بۆتۆن بؤلگه‌لرده اوْلدوغو کیمی، خان‌کندی‌نین ده طالعینه اؤنملی تأثیر ائتدی.[۸] اؤنجه‌کی حیات طرزی داغیدیلیر، آذربایجان جمعیتی اۆچۆن عادت اوْلان سولاله‌لر بؤلگوسو قاداغان ائدیلیر و هر شئی ایمپیراتورلوغون ماراقلارینا گؤره ائتدیریلدی. عینی زاماندا کئچمیش خانلیق اراضی‌سینده تئز-تئز باش وئرن عوصیان‌لارین قارشی‌سینی آلماق اۆچۆن بۆتۆن اراضی بوْیو حربی حیصه‌لر یئرلشدیرمگه باشلادی. اوْنلارین بیری ده خان‌کندی‌ده یئرلشدیریلدی. یئر حربی حیصه اۆچۆن چوْخ اؤنملی روْل اوْیناییردی. بیر طرفدن تزارا طابع اوْلماق ایستمین شوشانی و اطرافینداکی آذربایجان یاشاییش منطقه‌لرینی نظارتده ساخلاماق اۆچۆن دیگر طرفدن، خان‌کندیه قاجار ایمپیراتورلوغوندان کؤچورولن و روس حربی بازالاریندا اوْنلارا قوللوق ائدجک ائرمنی عاییله‌لرینی یئرلشدیرمک پلانی وار ایدی. تزار مأمورلارینا دیگر بؤلگه‌لرده اوْلماسا دا، خان‌کندی‌ده ائتنیک تناسوبونو مومکون اوْلدوغو قدر پوْزماغی امر ائتدی. ۱۸۱۳-جو ایلده خان‌کندی‌ده هئچ بیر ائرمنی و روس عاییله‌سی یاشاماسا دا، آرتیق ۱۸۴۷-جی ایلده اوْرادا ۸۰ ائرمنی و ۵۲ روس عاییله‌سینین یاشادیغی ائو و ائرمنی کیلیساسی وار ایدی. روسیه ایشغالیندان درحال سوْنرا اوْرادا تزار اوْردوسونون قافقاز سوواری بیرلیگی‌نین قرارگاهی و قیشلالاری یئرلشدیریلدی. ائرمنی‌لر و روس ضابیطلری خان‌کندی یاشاییش منطقه‌سینی "قرارگاه" آدلاندیرسادا، ۱۸۴۷-جی ایلده روسیه ایمپیراتورلوغو خریطه‌لرینده قصبه کیمی قئید اوْلونموش دور. روس ایشغالی آلتیندا بؤیوین خان‌کندی شهرینه بیر قایدا اوْلاراق جنوب‌دان کؤچورولن ائرمنی‌لر یئرلشدیریلیردی، روس معلوماتلارینا گؤره ائرمنی‌لر، روسیه ایمپیراتورلوغو اوْردوسونون حربی حیصه‌لرینده و دؤولت ایداره‌لرینده ایشله تعمین ائدیلیردیلر. ۱۹۰۰-جو ایلده خان‌کندی‌ده آرتیق ۳٫۰۰۰ اهالی یاشاییردی، مقصدلی یئریدیلن ائتنیک سیاستی نتیجه‌سینده اؤتن یوز ایلین ایلک‌لرینده خان‌کندی نوفوسوندا ائرمنی و روس اهالی‌لری‌نین سایی چوْخلو شکیلده آرتیب دیر.[۹] آنجاق بونونلا بئله شهرده چوْخ سایی‌دا آذربایجان تۆرکو اوْجومله‌دن پناهعلی خان نسلیندن اوْلانلار، موسیقیچیلر و صنتکارلار یاشاییردیلار. مقصدلی ائتنیک دگیشیم سیاستینه باخمایاراق اوْنلار خان‌کندی‌ده اؤنملی سؤز صاحیبی ایدیلر و حاکیمیت اوْنلاردان حیساب آپاریردی.
جومهوریت دؤورو[دَییشدیر]
۱۹۱۷-جی ایلده روسیه ایمپیراتورلوغوندا باش وئرن اوکتوبر اینقیلابیندان سوْنرا گونئی قافقازدا جریان ائدن پروْسه‌لر خان‌کندی‌ده ده اؤزۆنو گؤستردی. ۱۹. یوز ایلده تاریخی آذربایجان تۆرک دؤولتی اوْلان ایروان خانلیغی توْرپاقلاریندا یئرلشدیریلمیش اوْلان ایران ائرمنی‌لری اوْردا ائرمنیستان دؤولتی اعلان ائتدیلر. بونونلا کیفایت‌لنمین رادیکال ائرمنی میللتچیلری آذربایجانین ناخجیوان، زنگه‌زور، داغلیق قاراباغ و عومومیلیکده بۆتۆن آذربایجان توْپراقلارینا ایددیعا ائتمه‌گه باشلادیلار. بونون اۆچون ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری همین بؤلگه‌لرده‌کی آذربایجان تورکلری‌نین یاشایان شهر و کندلرینه هوجوم ائدیر، دینج اینسانلاری قتل-عام ائدیردیلر. باکی، شاماخی، قوبا، گؤیچای، گؤیچه و زنگه‌زور قیرغینلارینا عایید آرشیو سندلری ایندی ده دورور. همین دؤورده قانلی قارشی‌دورمالار عینی زاماندا آذربایجانین داغلیق قاراباغ بؤلگه‌سینده، اوْ جومله‌دن خان‌کندی‌ده ده باش وئردی. ائرمنی میللتچیلری واختی ایله قوللوق ائتدیکلری خان‌کندی‌ده یئرلشن چار اوْردوسو حربی حیصه‌سی‌نین ایمکانلاریندان دا گئنیش ایستیفاده ائدیردیلر. (۲۶ فوریه ۱۹۹۲ تاریخینده ائرمنی‌لر بو مئتوْدو تکرارلایاراق خان‌کندی‌ده یئرلشن داغیلان شوروی اوردوسونون ۳۶۶-جی بریقاردی‌نین ایمکانلاریندان ایستیفاده ائدرک خوجالی سوی‌قیریمی‌‌‌‌نی تؤرتدیلر). ۱۹۱۸–۱۹۲۰-جی ایللرده موستقیل آذربایجان خالق جومهوریتی حؤکومتی‌نین آپاردیغی سیاست و آذربایجان اوْردوسونون قطعی نتیجه‌سینده ائرمنی میللتچیلری‌نین داغلیق قاراباغ و خان‌کندی ایددیعالاری‌نی دفعه ائتمک مومکون اوْلدو.[۱۰][۱۱]
شوروی دؤورو[دَییشدیر]
ائرمنی ایشغالی دؤورو[دَییشدیر]
قایناقلار[دَییشدیر]
- ^ "Figures" (PDF). stat-nkr.am. 2015. آرشیولشدیریلیب (PDF) from the original on 12 September 2020. 12 April 2016-ده یوخلانیب.
- ^ "General Characteristics of the NKR" (PDF). آرشیولشدیریلیب (PDF) from the original on 29 September 2015. 16 September 2015-ده یوخلانیب.
- ^ Khachatryan, Karen (13 August 2021). Stepan Kocharyan (ed.). "Drought leads to "unprecedented" water crisis in Stepanakert city". armenpress.am. Stepanakert: Armenpress. 2022-07-02-ده اوریجنال-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 18 December 2021-ده یوخلانیب.
- ^ Johannes, Rau (2007). Der Berg-Karabach-Konflikt zwischen Armenien und Aserbaidschan (in Almanca). Dr. Köster. p. 34. ISBN 978-3-89574-629-1.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ İstiqlal fədailəri – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin daxili işlər nazirləri və silahdaşları (1918-1920-ci illər). Bakı: Mütərcim, 2013
- ^ Erməni iddialarının “Sovet dövrü”[اولو باغلانتی]
- ^ İltifat Şahsevən (Əliyarlı), İltifat Musa oğlu. İstiqlal fədailəri - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər Nazirləri və silahdaşları: 1918-1920 Bakı – Mütərcim – 2013
- ^ Busse, H. (1983). "ABU'L-FATḤ KHAN JAVĀNŠĪR". In Ehsan Yarshater (ed.). Encyclopædia Iranica. Vol. I (3 ed.). New York. pp. 285–286. ISBN 978-0710090928.
- ^ Ermənilərin Qarabağa köçürülməsi Haqqında
- ^ İstiqlal fədailəri – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin daxili işlər nazirləri və silahdaşları (1918–1920-ci illər). Bakı: Mütərcim, 2013
- ^ Libaridian, Gerard J., ed. (1988). The Karabagh File (PDF) (in انگلیسی) (1st ed.). Toronto: Cambridge. p. 29. ISBN 0-916431-26-6. آرشیولشدیریلیب (PDF) from the original on 20 February 2022.
