شهر
شهر(پهلویجه: χşaθra) و یا کند ویا بایلیٛق و یا بالیٛق و یا بالچیٛق — اهالی سايینا گؤره بؤيوک، مرکزلشدیریلمیش و اراضیجه محدود ياشايیش منطقه‌‌سی. اهالیسی کند تسرروفاتیندان کنار فعالیتله مشغولدور. ائففئکتلی اؤزونویداره، تجهیزات و نقلیات ستروکتورونا مالیکدیر. شهرلرین ساکینلری ائتنیک، دیل، سوسیال، مدنی، دینی و س. باخیمدان موختلیف اولا بیلر.
بایلیق‌لار علمی باخیمدان مدنیتلرین ياخینلاشماسی‌نین ایدئال حالی حساب ائدیلیر. آدامباشینا دوشن اراضی چوْخ آز اولور. بیر قايدا اولاراق اؤزونه‌مخصوص مدنیته و جدی سوسیال طبقه‌‌لشمه‌يه مالیکدیر. بۇ خصوصیتلر اونلاری کندلردن و يا خصوصی مقصدلر اۆچون اینسانلارین جمعلشدیگی ياشايیش منطقه‌‌لریندن جدی فرقلندیریر.
ياشايیش بؤلگهسینین بایلیق(شهر) ستاتوسونا عاید ائدیلمه‌سی هر اؤلکه‌نین قانونلاری اساسیندا موعيين ائدیلیر. بۇ طلب موختلیف اؤلکلرده موختلیفدیر — دانمارکدا ۲۵۰ نفر، ژاپوندا ۵۰ مین نفر.
کؤکو
[دَییشدیر]تورکجه اولان «کند» و کؤکو پهلویجه (اؤلو دیل‌لردن بیری) اولان «شهر» سؤزلری تورک دیلینده عینی معنادا ایشلنیر. اورتا آسیا تورک‌لری آراسیندا «داشکند»، «سمیرکند» (سمرقند)، «یارکند» کیمی بیر چوخ بؤیوک شهرلر بو آدلارلا آدلاندیریلمیش‌دیر. قدیم تورک‌لر بو سؤزو سوغدلاردان گؤتورمزدن اول «بالیق» سؤزو شهر سؤزو معناسیندا ایشلنمیشدر. بو سؤز شهرلری قوروماق اوچون تیکیلمیش دیوارلارین دوزلدیلدیگی «گیل» سؤزو ایله سیخ باغلی‌دیر. شهر سؤزو بیر چوخ دیل‌لرده سیویلیزاسیا معناسینی وئرن سؤزلرله ایفاده اولونور. مسئلن، یونان دیلینده «پولیس»، عربجه «مدینه»، فرانسیزجا «cite»، ایتالیانجا «citta»، ایسپان دیلینده «ciudad»، آلمانیاجا «stad» و ساکسونیا‌دان ایسکاندیناویایا قدر قالا و یا ایقامتگاه معناسینی وئرن «burgh» . لاتین دیلینده وطنداش‌لیق معناسینی وئرن «urbs» و «civitas» سؤزلری ایله معین ائدیلیر.[۱]
دونیا شهرلری
[دَییشدیر]دونیانین ان چوخ اهالیسی اولان بایلیق‌لاری:[۲]
| شهر | اؤلکه | اهالی ۱۹۷۰ ده |
روتبه ۱۹۷۰ ده |
اهالی ۱۹۸۵ ده |
روتبه ۱۹۸۵ ده. |
|---|---|---|---|---|---|
| توکیو |  ژاپون |
۱۴٫۸۷ | ۲ | ۱۹٫۰۴ | ۱ |
| نیویورک |  بیرلشمیش ایالتلر |
۱۶٫۱۹ | ۱ | ۱۵٫۶۲ | ۳ |
| مکزیکو سیتی |  مکزیک |
۸٫۷۴ | ۵ | ۱۶٫۶۵ | ۲ |
| شانقهای |  چین |
۱۱٫۴۱ | ۳ | ۱۲٫۰۶ | ۵ |
| لندن |  بیرلشمیش شاهلیق |
۱۰٫۵۵ | ۴ | ۱۰٫۴۹ | ۷ |
| لوس‌آنجلس | بیرلشمیش ایالتلر |
۸٫۳۸ | ۶ | ۱۰٫۰۴ | ۱۱ |
| سانپائولو |  برزیل |
۸٫۰۶ | ۱۰ | ۱۵٫۵۴ | ۴ |
| بوئنوس آیرس |  آرژانتین |
۸٫۳۱ | ۸ | ۱۰٫۷۶ | ۶ |
| کلکته |  هیندوستان |
۶٫۹۱ | ۱۴ | ۱۰٫۲۹ | ۸ |
| ریودوژانیرو | برزیل |
۷٫۰۶ | ۱۳ | ۱۰٫۱۴ | ۹ |
دونیانین ان یوخاری یاشاییش کیفیتی شاخیصلی شهرلری:[۳]
| روتبه | شهر | اؤلکه | اهالی (میلیون نفر) |
یاشاییشین کیفیت شاخیصی ۲۰۱۰ ایلینده |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ویئن |  اوتریش |
۱٫۸ | ۱۰۸٫۶ |
| ۲ | زوریخ |  سوئیس |
۰٫۴ | ۱۰۸ |
| ۳ | ژنو | سوئیس |
۰٫۲ | ۱۰۷٫۹ |
| ۴ | ونکوور |  کانادا |
۰٫۶ | ۱۰۷٫۴ |
| ۴ | آوکلند |  یئنی زلاند |
۱٫۴ | ۱۰۷٫۴ |
| ۶ | دوسلدورف |  آلمان |
۰٫۶ | ۱۰۷٫۲ |
| ۷ | فرانکفورت | آلمان |
۰٫۷ | ۱۰۷ |
| ۷ | مونیخ | آلمان |
۱٫۴ | ۱۰۷ |
| ۹ | برن (شهر) | سوئیس |
۰٫۱ | ۱۰۶٫۵ |
| ۱۰ | سیدنی |  استرالیا |
۴٫۶ | ۱۰۶٫۳ |
| ۲۸ | بازنه |  سنقاپور |
مثال | ۱۰۳٫۵ |
قایناق‌لار
[دَییشدیر]- ^ https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehir
- ^ United Nation, Prospects of World Urbanization 1988 Dec, 1989.
- ^ News Release: 2010 Mercer Quality of Living survey