حسین محمدزاده صدیق
| حسین محمدزاده صدیق | |
|---|---|
 | |
| آد | حسین محمدزاده صدیق |
| قیسا بیلگی | تورکولوق، موصحّیح، تدقیقاتچی، عالیم و شاعیر |
| دوْغوم تاریخ | ۱۵ تیر ۱۳۲۴ تبریز |
| اؤلوم تاریخ | ۲ شهریور ۱۴۰۱ تهران |
| میللیت | ایرانلی تورک |
| آیری آدلار | دوزگون |
| تحصیل | لیسانس (تبریز بیلیم‌یوردو)، دوکتورا دیپلوماسی (ایستانبول اونیورسیته‌سی، سوسیال بیلیملر انستیتوسو، ۱۹۸۶) |
| ایش | شاعیر، یازیچی |
حسین محمدزاده صدیق (دوزگون)، آذربایجانلی ادبیّات پروفسورو، تورکولوق، عالیم، ادیب، شاعیر، دیلچی، موحقّیق، یازیجی و موسیقی مودرّیسی ایدی.[۱]
یاشاییشی
[دَییشدیر]حسین محمدزاده صدیق ۱۳۲۴ گونش هیجری ایلی تیر آیی‌نین ۱۵-ینده (۵ جولای ۱۹۴۵ میلادی) تبریزین سرخاب محلّه‌سینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. آتاسی، آقا میرعلی سرخابینین نوه‌سی‌دیر. آقا میرعلی سرخابی ربیع الشّریعه کیتابینی یاراتمیشدیر. آناسی ایسه اردبیل خانی عباسقلی خانین قیزی‌دیر. عباسقلی خان مشروطه اینقیلابینین آدلیم دؤیوشچولریندن اوْلموش و شیخ محمد خیابانی قیامیندا دا فعّال ایشتیراک ائتمیشدیر.
دیپلومونو ۱۳۴۲ گونش ایلینده تبریزین «دانشسرای مقدماتی»سیندن آلمیشدیر. ۱۳۴۸ ده «فارس دیلی و ادبیّاتی» اوزره تبریز بیلیم‌یوردوندان لیسانسینی آلمیشدیر. ۱۳۴۸ ده ایرانین شاه رژیمی محمدزاده صدیقی ممنوع الخروج ائدیر و ائله بۇ سببه گؤره ایستانبول بیلیم‌یوردوندان قبول اوْلوب و چاغیریلدیغینا باخمایاراق تحصیلینه داوام ائده بیلمیر. ایران اینقیلابیندان سوْنرا ۱۳۶۰ دا «اسکی تورک دیلچی‌لیگی» اوزره یوکسک لیسانسینی ایستانبول بیلیم‌یوردوندان و ۱۳۶۲ ده «تورک، فارس و عرب دیللری تطبیقی دیل و ادبیّاتی» اوزرینده ائله همن بیلیم‌یورددان دوکتورلوق درجه‌سینه نائیل اوْلموشدور.[۲]
شمسی ۴۰-جی و ۵۰-جی ایللرده «ح. صدیق» آدییلا کیتابلار یازمیشدیر. قرآن-کریمین ترجومه‌سینده و مذهبله باغلی کیتابلاریندا «حسین سرخابلی» آدییلا قلمه ال آپارمیشدیر.[۳] شعرلرینده «دوزگون» تخلّوصو وار. آذربایجانین ان چالیشقان ادیب و یازیجی‌لارینداندیر. ایران بیلم‌یوردلاریندا (تبریز، تهران، اورمیه، زنجان، ایصفاهان، شیراز، اهواز) پروفسور عونوانیندا فعّالیتلری اوْلموشدور. اوچ یوزدن آرتیق کیتاب، اون مجلّه و میندن آرتیق مقاله‌نین یازاری اوْلموشدور.
دوْکتور صدیق چوخ شاخه‌لی بیر عالیم‌دیر و آذربایجان خالقی اۆچون قالارغی اثرلر یاراتمیش و تایسیز ادیبلردندیر.[۴] اگر بوگون گونئی آذربایجاندا میلّی کیملیک و دیل-ادبیات هوجوملار قارشیسیندا دایانا بیلیر اونون کیمی شخصلرین مساعی‌لری‌نین نتیجهسیدیر.[۵]
ایلک درس اوخوماسی و تحصیلاتی
[دَییشدیر]اوشاقلیق‌دا و یئنی یئتمه ایکن تبریزده «مسجید جامع»ده و «حوزه‌ی طالبیه»ده آقا میرزا غلامحسین هریسی و آقا میرزا عمران یانیندا قرآن و جامع المقدمات کتابلارین اوخودو.[۶] سونرا مرحوملار وقایعی مشکات تبریزی و عبدالصمد امیر شقاقی و محمد حسن برهانی یانیندا عربجه عقدالفرید، دیوان لغات الترک و شفاء ابن سینا کتابلارین اوخودو و ترجمه ائتدی.[۷] تبریزده دانشسرای مقدماتی پسران مرکزینده اوخویورکن، تربیت کتابخاناسیندا ایشله‌مگه و اوخوماغا باشلادی.[۸] دوْکتور صدیق ۱۳۵۸-جی ایلده تحصیلاتینی دوام ائتمه اۆچون استانبولا گئتدی و «اسکی تورک فیلولوژیسی» بؤلوموندن گنل سیناوا گیردی و همین ایلین بهمن آییندان پروفسور دوْکتور محرّم ارگینین دوْکتورا طلبه‌سی اوْلدو. ایکی ایل سوْنرا «دوغو دیللری» بؤکومونده تئز چالیشماسینی باشلامیش و Mirza Ağa Tabrizinin hayatı, kişiliği ve eserleri ve Risale-yi Ahlakiyenin metni آدی ایله دوْکتورا تئزیندن ۱۳۶۲-جی ایلین شهریور آییندا مودافیعه ائتمیشدیر. Ph.D درجه‌سی آلدیقدان سوْنرا کانادا، شوروی و تورکیه‌دن اقامت و تدریس ائتمگه دعوت اوْلوندو. دوْکتور صدیق بۇ دعوتلری رد ائتدی و دئدی:«من اؤز میلّتیمه خیدمت ائتمک اۆچون وطنیمه قاییدیرام.»[۹]
ایلک ادبی فعالیتی
[دَییشدیر]دوْکتور ح. م. صدیق ۱۳۴۴ (۱۹۴۵ م.) ایلیندن ادبی- علمی چالیشماغا باشلادی. ایلک مقاله‌سی ۱۳۴۴ ایلینده «فرشته‌ی میترا و جشن مهرگان» عنوانی ایله تبریزده «ماهنامه‌ی آموزش و پرورش»ده نشر اولدو.[۱۰] ۱۳۴۵ نجی ایلده صمد بهرنگی ایله تانیش اولدو، اونونلا «آدینه» نشریه‌سینده امکداشلیق ائتدی. اونون اثرلرینه ایلک علمی تنقید یازان‌دا حسین دوزگوندور.[۱۱] همین ایللرده صمد اؤزونه «قارانقوش» تاخما آدی سئچرکن صدیق ده «دوزگون» آدینی سئچدی. صمد بهرنگی شهید اوْلدوقدان سوْنرا، دوزگون هنر و اجتماع درگی‌سینی تبریزده نشر ائتمگه باشلادی.[۱۲] بۇ درگی ۸ نومره نشر اوْلدوقدان سوْنرا قاپاندی و دوْکتور دوزگون حبسه سالیندی.[۱۳] 'صمد بهرنگی منظومه‌سی'نی اونون اؤلوموندن اوچ گون سوْنرا یازدی.[۱۲]'اؤلوم یولو'، 'اوچغون داخما' و 'دانیشان قولچاق' شعرلرینی‌ده همان زمان یازدی.[۱۴] دوْکتور دوزگون ۱۳۴۶ ـنجی ایلده تبریزده «عصر نوین» روزنامه‌سینه باغلی ادبیات در عصر نوین هفته‌لیگی‌ده نشر ائتدی.
درگی‌لر
[دَییشدیر]دوْکتور صدیق (دوزگون) ژورنالیستیک و درگی چیخارتما ایشینده فعالیت گؤسترن گونئی آذربایجانلی بیر فعال یازیچی‌دیر.[۱۵] او انقلاب عرفه‌سینده یولداش هفته‌لیک درگیسی،[۱۶] سوْنرا انقلاب یولوندا آیلیق درگیسی،[۱۷] سوْنرا یئنی یول [۱۸] آدی ایله اوچ آیلیق علمی ادبی فصلنامه و سوْنرا انجمن زبان ترکی طرفیندن بولتن عونوانلی آیلیق تحقیقی درگی‌یه باش یازارلیق و رهبرلیک ائتدی.[۱۶] ۱۳۶۸ ـنجی ایلده اطلاعات گونده‌لیگی طرفیندن هفته‌لیک تۆرکجه نشریه چیخارماغا دعوت اوْلدو و ۱۴ ایل (۱۳۸۲ ـنجی ایله قده‌ر) تۆرکجه سهند هفته‌لیگی[۱۹] نی گونده‌لیک قطعینده بوراخیلیشا وئردی.
دیلچیلیک
[دَییشدیر]استانبول اونیورسیته‌سی ادبیات فاکولته‌سی اسکی تورک فیلولوژیسی باشقانی پروفسور دوْکتور محرم ارگینین دوْکتورا طلبه‌سی اوْلان حسین محمدزاده صدیق (دوزگون) ایراندا بیر دیلچی کیمی شؤهرت قازانمیشدیر. اونون بۇ ساحه‌یه گیریشی ایلک دفعه ۱۳۵۱ ـنجی ایلده تهراندا نشر ائتدیگی «گفتاری پیرامون زبان‌های ایرانی در آذربایجان»[۲۰] باشلاندی. سوْنرا «گفتارهایی پیرامون مسائل زبانشناسی ایران»[۲۱] آدلی کیتابی چاپ اوْلدو. انقلابدان سوْنرا «یادمانهای تورکی باستان»[۲۲] و «سه سنگیاد باستانی»[۲۳] آدلی کتابلاری چاپدان چیخدی. بۇ ایکی کیتابی او، اورخون کتیبه‌لری نین فارسجا ترجمه‌سینی و اسکی تورکجه دیل بیلگی‌سینی اؤیرتمه اۆچون یازیب نشر ائتدی. دیلچیلیک ساحه‌سینده حسین دوزگونون مهم کتابی فرضیه زبان آذری و کسروی [۲۴] آدلی علمی اثری‌دیر. او بۇ اثرده ایثبات ائدیر کی فارسجا کؤکنلی آذری عونوانلی بیر دیل هئچ زامان یارانمامیش و احمد کسروی بونو بیر تئوری کیمی اؤنه سورموشدور.
تهران اونیورسیته‌لری‌نین دیلچیک بؤلوملرینده اوخویان بیر چوخ دوْکتورا و یوکسک لیسانس طلبه‌لری‌نین اوستاد راهنما و اوستاد موشاویری اوْلان دوْکتور صدیق اونلارین آذربایجان تورکجه‌سی ساحه‌سینده‌کی آراشدیرمالارینا یاردیم ائتمیشدیر. او جمله‌دن حسین خوش باطن‌ین «مطالعه‌ی ساختار نحوی زبان ترکی از دیدگاه رده‌شناسی»[۲۵] اوستادی‌دیر.
بیر چوخ دیلچیلیک ساحه‌سینه عائد اوْلان کیتابلارا اؤن سؤز یازمیشدیر. میثال اۆچون رضا شعبانی‌نین «دستور زبان ترکی [۲۶] آدلی کیتابینی میثال گتیرمک اولار.
دوزگون، دیلچیلیک ایله علاقه‌دار عبدالعلی خلخالی نین «قاعده‌ی زبان تورکی»[۲۷] و میرزا طبیب آشتیانینین «قواعد زبان تورکی»[۲۸] کیتابلارینی تصحیح و چاپ ائتمیش و «لغات لهجه‌ی تبریز»[۲۹] عونوانلی کیتابی انتشار وئرمیشدیر.
او، تورک دیللریندن علاوه، آوستا (=دین دبیره) دیلینده ده تحقیق ائتمیش و زردوشتون قاثه‌لر کیتابینی فارسجا منظوم اولاراق ترجمه ائتمیش و «بهسروده‌های زرتشت»[۳۰] آدی آلتیندا چاپ ائتدیرمیشدیر.
ایرندا درام اثرلری
[دَییشدیر]فارسجا یازیلان ایلک درام اثرلرینی، شوونیستلر میرزا ملکم خان ارمنی‌یه عائد ائتمیشلر و چهار تیاتر آدی ایله برلین‌ده چاپ ائتمیشلر.[۳۱] باکی‌دا ابوالفضل حسینی بۇ اثرلرین ملکم خانا عاید اولماماسی حاقّیندا بحث ائتدی و محمد باقر مؤمنی تهراندا چهار تیاتر آدی ایله نشر ائتدی.[۳۲] حسین محمدزاده صدیق میرزا آقا تبریزی نین رساله‌ی اخلاقیه کیتابینین یگانه نسخه‌سینی کشف ائدرک و چهار تیاترین اونا عائد اوْلدوغونو اثبات ائتدی و رساله‌ی اخلاقیه‌ده اوْلان حاج مرشد کیمیاگر عونوانلی درام اثرینی ده بۇ دؤرد تیاترا ایضافه ائدرک پنج نمایشنامه آدی آلتیندا نشر ائتدی.[۳۳]
رساله‌ی اخلاقیه‌نین اینجه‌لمه‌سی اونون دوْکتورا تئزی[۳۴] عونوانی اوْلموش و بیر داها ۱۳۸۷ ـنجی ایلده تهراندا نشر ائدیل‌دی.[۳۵]
حمید سالک ۱۳۵۷ ـنجی ایلده چاپ ائتدیگی «چند گفتار پیرامون پنج نمایشنامهی میرزا آقا تبریزی» آدلی کیتابینا خسرو ضیا، پرویز بلیانی، ایرج زهری، م. ب. محلوجیان آدلی منتقدلرین بۇ کیتاب حاقّیندا مقاله‌لرینی توپلاییب نشر ائتدی.[۳۶] همین مقاله‌لر بیر داها ۱۳۸۸ ـنجی ایسماعیل کرمی‌نین مقاله‌سی ایله بیرلیکده چاپ اوْلدو.[۳۷]
ایراندا میرزا فتحعلی آخوندزاده نین درام اثرلری‌نین تۆرکجه متنلری و میرزا محمد جعفر قراجه‌داغی فارسجا ترجمه‌لری ایله بیرلیکده مستقل حالدا مقدمه و آچیقلامالار تهراندا «انتشارات نمایش»[۳۸] طریقی ایله نشر ائتمیشدیر.[۳۹] <[۴۰]
بیلیم یوردولاردا تورکجه کیلاسلار
[دَییشدیر]دوْکتور ح. م. صدیق ایرانین بیر چوخ بیلیم یوردلاریندا آذربایجانلی و ایران تورک طلبه‌لری‌نین ایسته‌گی اوزه‌ره ۱۳۶۹ ـنجی ایلدن تۆرکجه دیل و ادبیات کیلاسلاریندا حاضیر اوْلموش و تدریس ائتمیشدیر. ایلک تۆرکجه کیلاسی تهران بیلم یوردونون طیب بیلیملری بیلی‌یوردوندا تاسیس و اداره ائتمیشدیر. بۇ بیلی یوردومدا ایجرا ائدیلن تۆرکجه قرامر درسی بیر باشلانغیج اولاراق یاواش - یاواش بوتون بیلیم یوردولارینا یاییلمیش و هامی‌سیندا ایجرا ائدیلمیشدیر. بۇ ایلک تۆرکجه دیل بیلگیسی کیلاسینا او زامان تهراندا یاشایان بیر چوخ ادبیات سئورلر ایشتیراک ائدیردیلر. سوْنرا صنعتی شریف بیلی‌یوردی بۇ درسی تدریس ائتمک اۆچون دوْکتور صدیق‌دن دعوت ائتدی. او بیلیم یوردوندا فضولی‌نین غزللرینین شرحی تدریس اوْلونوردی. اوندان سوْنرا امیر کبیر بیلیم یوردوندا، شهید بهشتی بیلیم‌یوردوندا، تهران آزاد اسلامی بیلیم‌یوردولاری واحدلرینده و ۱۳۷۰ اون ایللیگینده ایصفاهان، تبریز، اورمیه، زنگان، سیمنان، همدان و ... بیلیم یوردولاریندا دوْکتور صدیق گئدیب هر هره‌سینده بیر و یا ایکی یاری ایل تدریس ائدیردی. بۇ بیلیم‌یوردولاری اۆچون آشاغیداکی کیتابلاری نشر ائتدیردی:
- برگزیده‌ی متون نظم و نثر ترکی
- برگزیده‌ی متون نظم ترکی[۴۱]
- تۆرکجه دیل بیلگیسی
- فضولی غزللرینین شرحی
بو کیلاسلارین دیل بیلگیسی درسلرینی دوْکتور صدیقین طلبه‌لری ده ییغیب نشر ائتمیشلر. او جمله‌ده ایصفاهان بیلی یوردومدا طلبه‌لیک ائدن محمدصادق نائبی اؤز اوستادی‌نین درسلرینی دکتر صدیقین دیل بیلیم درسلیگی [۴۲] آدی ایله نشر ائتمیشدیر.
شاعیر، حسین دوزگون
[دَییشدیر]دوْکتور صدیق اؤز دئدیگی کیمی گنج یاشلاریندان شعر دئمگه باشلامیشدیر.[۴۳] ایلک شعرلرین تبریزین دانشسرای مقدماتی مرکزینده درس اوخورکن دیواری گونده‌لیکلرده نشر ائدیردی و اوندان قاباق دبیرستان اوخورکن اینشا زنگلری اینشا موضوعونو شعر اولاراق یازیردی و اونون آدینی بیر چوخلاری شاعیر دئیه خطاب ائدیردیلر.[۴۴] جیددی اولاراق او تۆرکجه شعرلرینی ۱۳۴۷ ایلینده هنر و اجتماع هفته‌لیک درگی‌سینده نشر ائتدی. اینقیلابین ایلک گونلرینده اونون کیچیک شعرلر آدلی شعر کیتابی نشر اولدی. بۇ کیتاب بوتون ایراندا ایلک تۆرکجه کیتاب اولاراق اینقیلاب عرفه‌سینده نشر ائدیلمیشدیر. سوْنرا صمد بهرنگی منظومه‌سی، اوچغون داخما، شعر کیتابلاری چاپ اولدی. سون ایللرده بئش جیلد لوحه‌لر کیتابی (زنگان لوحه‌لری، باکی لوحه‌لری، اردبیل لوحه‌لری، قاشقای لوحه‌لری، حلب لوحه‌لری)[۴۵] شعر کیتابلاری چاپ اوْلموشدور. ها بئله تبریز یوللاریندا کیتابی بونلارین یانیندا نشر ائدیلمیشدیر. ائل نیسگیلی[۴۶] کیتابیندا اونون بوتون شعرلری توپلانمیشدیر. خزه‌للر کیتابی حسین دوزگونون یئنی شیوه‌ده یازدیغی شعرلری احتوا ائدیر. اونون شعرلریندن باشقالاری سئچمهلر ترتیب ائتمیش نشره یئتیرمیشلر. او جومله‌دن رضا همراز گوللر آچاجاق آدلی شعر کیتابی، سعید موغانلی توپراق قوخوسو آدلی شعر کیتابی، صدیار وظیفه بیر بؤلوک دورنا آدلی شعر کیتابی ترتیب ائتمیشلر. بهروز ایمانی ایسه اونون کیتابلارینین نقدینده سؤز سوراغیندا [۴۷](سوْنرادا لوحه‌دن لوحه‌یه) آدلی تنقیدی اثر نشر ائتمیشدیر.
هابئله یورد غزللری و آناما هدیه شعر کیتابلاری ذیکر ائدیلمه‌لی‌دیر.
اونون شعری اوْلدوقجا ساده آنلاملی و معنا باخیمیندان زنگین و فورما جهت‌دن ایسه اوره‌گه‌یاتیم‌دیر.[۴۸]
شعرلرینین نقدی
[دَییشدیر]بهروز ایمانی و داور اردبیلی‌نین، حسین دوزگون حاقّیندا یازدیغلاری سؤز سوراغیندا [۴۹] و بیر عمان، بیر دنیز [۵۰] عونوانلی کیتابلاریندان سونرا، نعمت مسگری طرفیندن یازیلان ائل نیسگیلی شاعیری دوزگون، شاعیرین شعرلرینین تحلیلینه یئر وئرمیشدیر. نعمت مسگری کیتابینین اؤن سؤزونده دئییر:
«حسین دوزگون آذربایجانین قایغی‌لی- دویغولو شاعرلریندن بیری اولموشدور. او موختلیف موضوعلاردا، موختلیف اؤلچولرده شعر سؤیله‌میشدیر. او سئوگی‌دن، عرفان‌دان، گؤزلدن- گؤزللیکدن یازسادا هئچ بیر آن سئوگی شاعری ساییلمامیشدیر. اونون اۆچون سئوگی‌دن داها اؤنملی موضوعلار، مسئله‌لر اولموشدور. او سئوگیلی‌نین قاش- گؤزوندن یازماغی بیر او قدر ده اؤنملی سایمامیشدیر. اونون اۆچون اؤنملی اولان، ائلین- اوبانین دردی، نیسگیلی اولموشدور. سئوگیلی‌نین قاش- گؤزوندن، ساچ- باشیندان قات- قات آرتیق، یازیق- یوخسول‌لارین، دیل‌سیز- آغیزسیزلارین، ال‌سیز- آیاق‌سیزلارین دورومو، اونو دوشوندوروب، دویغولاندیرمیشدیر. او رقیب‌لر قارشیسیندا خیالی سئوگیلی‌لر قایغی‌سین چکمک یئرینه، آنا یوردون، دوغما ائلین قایغی‌سین چکمیش‌دیر. اونون شعرلری ائلین اورک سؤزلری‌دیر. بونا گؤره ده چوخ یئرلی اولاراق شعر دیوانی‌نین آدین ائل نیسگیلی قویموش‌دور.»
[۵۱]
حسین سرخابلی
[دَییشدیر]دوْکتور صدیق، "حسین سرخابلی"، "میرزه قالخان" و "میرصفدر شمایلی سرخابلی" امضالاری ایله تورک دیلینده دینی و مذهبی اثرلر تالیف و ترجمه و نشر ائتمیشدیر. بۇ اثرلرین بیر چوخونو تهراندا بنیاد بعثت چاپ ائتمیشدی. اونلارین ایچینده قرآن مجیدین تۆرکجه ترجمه‌سی ده واردیر. تۆرکجه یازیلیب و یا ترجمه اوْلوب یاییلان باشقا مهم کیتابلارین بعضی‌لری‌نین عونوانلارینی گتیریریک:
آتا! ای ظلم گؤرموش مکتبین بایراقداری؛ آذربایجانین شهید عالیملری؛ اسلام احکامی[۵۲]؛ اصول عقاید (ترکی)؛ آل محمد (ص) تاریخینده تشریح و محاکمه[۵۳]؛ الله تانیما درسلری[۵۴]؛ امام تانیما درسلری[۵۵]؛ امام خمینی منظومه‌سی؛ اۆچونجو امام، حضرت حسین (ع)[۵۶]؛ ایچگی و ایچگی ایچمک حاقّیندا قیرخ حدیث؛ ایلاهی عدالت[۵۷]؛ بیرینجی امام، حضرت علی (ع)؛ پیغمبر تانیما؛ ترجمه‌ی دیوان امام خمینی به ترکی آذری؛ توحیده چاغری؛ جزء آخر قرآن؛ حضرت پیغمبر (ص) دن قیرخ حدیث (فضولی)[۵۸]؛ حضرت علی (ع)دن قیرخ حدیث[۵۹] ؛ حضرت جعفر صادق (ع) دن قیرخ حدیث؛ حضرت حسن عسکری (ع) دن قیرخ حدیث؛ حضرت علی النقی (ع) دن قیرخ حدیث[۶۰]؛ حضرت فاطمه زهرا (س) دن قیرخ حدیث [۶۱]؛ حضرت محمد تقی (ع) دن قیرخ حدیث؛ حضرت محمدباقر (ع) دن قیرخ حدیث[۶۲] ؛ حضرت مهدی (ع) دن قیرخ حدیث [۶۳]؛ حضرت موسی کاظم (ع) دن قیرخ حدیث [۶۴]؛ یهودانین خیانتی؛ معاد تانیما[۶۵]؛ هامی اۆچون اخلاق؛ هامی اۆچون اسلام.
یوخاریداکی کیتابلار هامیسی فارس و یا عرب دیلیندن ترجمه ائدیلمیشدیر. اونلاردان علاوه دوْکتور صدیق، فضولی‌نین مطلع الاعتقاد فی معرفة المبدأ و المعاد [۶۶] کیتابینی عرب دیلیندن فارس دیلینه ترجومه ائتمیشدیر. هابئله بوصیری نین قصیده‌ی بُرده[۶۷] اثرینی منظوم اولاراق تورک دیلینه ترجومه و نشر ائتمیشدیر. بۇ قصیده بئله باشلاییر:
| یادینا دوشسه حبیبین، همده یوردو" ذی سلم"، | گؤز یاشین قان ایله قاتدین‌سا، آخیتدین دم به دم. | |
| کاظمه ترپندی، بیر یئل قاوزادی، توفان کیمی، | یا کی شیمشک چاخدی، یاندیردی قارانلیغی اضم. | |
| گؤزلرینه نه اؤلوبدور،«دور» دئییرسن، آغلاشیر، | قلبینه نه گلدی «آرام اول» دئیینجه، توتدو غم؟ |
حسین محمدزاده صدیق، آیت الله جهانگیرخان قشقایی[۶۸] و آقا سید علی قاضی طباطبایی[۶۹] حاقّیندا آیریجا موستقیل کیتابلار یازیب نشر ائتمیشدیر.
فردوسی‌نین یوسف و زلیخا مثنویسی
[دَییشدیر]فارس شاعری ابوالقاسم فردوسی اؤزونون شاهنامه آدلی کیتابیندان علاوه یوسف و زلیخا عونوانلی مثنوی صاحیبی‌دیر. یاخین ایللرده ایراندا شوونیستلر بۇ کیتابی دانمیشلار و اونو فردوسی‌یه عائد بیلمیرلر. ح. م. صدیق ۱۳۵۴ ـنجو ایلده «ادبیات دیرین ایران» آدلی کیتابینا، شوروی آذربایجانی آراشدیرماجیسی دکتر عباس قولی‌اوف ـون بۇ باره‌ده مقالهسینین ترجمه‌سینی نشر ائتدی و اورادا یازدی:«بعضی‌لر فردوسی‌نین بو شعرلرینی تحمل ائده بیلمیرلر:
| مرا می‌سزد گر بخندد خرد | ز من خود كجا، كی پسند خرد؟ | |
| كه یك نیمه‌ی عمر خود كم كنم | جهانی پر از نام «رستم» كنم | |
| نگویم دگر داستان ملوک | دلم سیر شد ز آستان ملوک.» |
سونرا ۱۳۶۹ ـنجو ایلده بو مثنوی‌نین تهران دانشگاه کیتابخاناسیندا اولان الیازماسینی[۷۰] تصحیح و نشر ائتدی.[۷۱] بورادا «موقایسه‌لی لوغت‌نامه» تقدیم ائدرک، همین مثنوی‌نین فردوسی‌یه عائد اولماسینی اثبات ائتدی. سوْنرا «فردوسی، مظلوم دو دربار» عونوانلی مقاله‌سینده بۇ مثنوی‌نین فردوسی‌یه عائد اولماسینا اللی‌یه یاخین سند گتیردی. ۱۳۹۴ ـنجو ایلده بیر داها بیر مثنوی‌دن ۵ الیازماسینی[۷۲] قارشیلاشدیراراق چاپ ائتدی.[۷۳] حسن شعبانی آزاد همین علمی ایشی تدوین و نشر ائتمیشدیر.[۷۴] او همین کیتابا یازدیغی موقدمه‌سینده بئله دئییر:
«بی‌گمان در همه‌ی آثار پژوهشی دکتر ح. م. صدیق تصحیح و انتشار مثنوی یوسف و زلیخای فردوسی اهمیتی دیگر دارد. ما این مثنوی را هم به عنوان اثر پژوهشی ایشان و هم به عنوان اثر ارزنده‌ی زبان فارسی دیگربار منتشر می‌کنیم و امیدواریم انتشار وسیع این اثر زیبا و کهن، باعث ایجاد بحث‌های علمی و آکادمیک گردد و سرنوشت آن همانگونه که خود دکتر صدیق اشاره کرده‌اند، در تاریخ ادبیات فارسی معلوم شود.»[۷۵]
ح. م. صدیق علی بن خلیل خوارزمی نین یازدیغی ایلک تۆرکجه یوسف و زلیخا منظومه‌سینی ده همین کیتابینین ضمیمه‌سی اولاراق نشر ائتمیشدیر. سوْنرا بۇ تۆرکجه منظومه‌نی سهند هفته‌لیگی نده درج ائتدی و بیر مودت سوْنرا بۇ منظومه‌نی زنجان شهرینده گؤتوروب موستقل حالدا منتشر ائتدیلر. ح. م. صدیقین علمی قناعتی بودور کی بۇ مثنوی فردوسی‌دن باشقا کیمسه‌نین اولا بیلمز.
بایرک قوشچو اوغلو دیوانی
[دَییشدیر]بایرک قوشچواوغلو دیوانی نین نشری، دوکتور صدیغین ان بویوک اثرلریندن بیری ساییلا بیلر. دوکتور صدیق، بایرک قوشچو اوغلونون دیوانینی 1369 نجو ایلده گون ایشیغینا چیخاردی. بایرک قوشچواوغلو، اهل حقین 24 گوینده لریندن بیری ایدی. بایرک قوشچو اوغلو دیوانیندان بیر پارچا:
من بو سفره واريرام ، دورلو متاعلار آلماغا،
تكبرلوگو ترك ائديب، سالوسلوغو سالماغا.
حرص و هواني ترك ائتديم، أرنلر دئديگين دوتدوم،
اسير نفسيم دگيلم، گلميشم پوربار اولماغا.
سولطان شهرينه واريرام، صرافينا يالواريرام،
تؤ كموشم خورده فروشلوق، لعل ايلن گؤوهر آلماغا.
من بو جمين غلامييام، هر نه دئسه‌لرحاليام،
خواجه‌مدن بويروق اولوبدور، گلميشم دفتر آلماغا.
كعبه‌ي سيرره واريرام طوافِ يكسر آلماغا.
قوشچواوغلويام، بنده‌يم، گليب جمه فرماندايام،
كعبه‌ي سيرره واريرام طوافِ يكسر آلماغا.
نباتی دیوانی
[دَییشدیر]آذربایجان مدنیت اوجاغی
[دَییشدیر]آذربایجان مدنیت اوجاغی 1358 انجی ایلده دکتر صدیقین همتی ایلن تشکیل اولوندو. اونون عضولری یولداش مجله سی نین یازیچی لاری ایدیلر. مدنیت اوجاغین اوستاد میر حبیب ساهر ایدی. مدیر اجرایی سی دکتر صدیق ایدی . کانون فرهنگی آذربایجان نین فعالیتلرین ثمره سی، یولداش مجله سی، انقلاب یولوندا مجله سی و یئنی یول مجله سی نین نشری ایدی. اونلاردان علاوه، 17 نثر، شعر و گرافیک کتابلاری نی نشر اتدی. بو 17 کتابین بعضی سی بازاردان ییغیلدی، یعنی یایینمادی و خمیر اولدی. عمران صلاحی نین پنجره دن داش گلیر کتابینا باخساس، نشر آدی یوخ ولی اونون سون صحیفه سینده یازیب کانون فرهنگی آذربایجان و آذربایجان مدنیت اوجاغی.
یئرلر ادعاسی بهروز دولت آبادی نین اثری ایدی که چاپ اولدو و خمیر اولدو.[۷۶]
بختیار نصرتین قیزیل قان کتابی نشر اولدو و یاییلدی.
اوچغون داخما نشر اولدو و یاییلدی
صمدبهرنگی منظومه سی نینی یئنی چاپی
مرتضی مجدفر، دویوشچولر یوردو، بو کتابا مجوز آلینمادی. و سونرا خمیر اولدی که اونون هیچ نسخه لریندن اشیگه چیخمادی.
غلامرضا مجدفرین وجدان سسی آدلی شعر کیتابی، بوکتابا دا مجوز آلینمادی.
بونلارین هامیسی یولداش باغلاناندان سونرا نشر اولوندو.
تورک مدنیت اوجاغی و بولتن اوچ آی لیغی
[دَییشدیر]مولوی و اوغلو سلطان ولدین تورکجه دیوانلاری
[دَییشدیر]دوکتور صدیق غریبی تبریزی منتشا اوغلونون یازدیغی «تذکره‌ی مجالس شعرای روم» کیتابینا ایستیناد ائدرک، دئییر کی مولانا جلال‌الدین رومی نین بؤیوک تۆرکجه دیوانی اوْلموشدور.[۷۷] تبریزلی غریبی یازیر:««... اعلم المحققین و افضل العارفین، فرید الملة و الدّین مولانا جلاالدین - قدس سرّه- دورور که عجم ولایت‌لرینده «ملای روم» و روم اقلیمینده مولانا خونکار دئمک ایله مشهور و معروفدور.
اولدورور سردفتر اهل کتاب،
سرّ گفتاریندا عاجز دیر فهم.
قرمان ولایتینده و قونیه شهرینده واقع اوْلموشلاردیر و مرقد پر نورلاری همان آندادیر. ملویلر خانقاهی و موالیلر زیارتگاهیدیرو آنلارین رتبه‌ی عالیلری، درجه‌ی تعریفدن اعلی و درجه‌ی والیلری رتبه‌ی توصیفدن معلادور. اما چون حقایق اداسیندا اهل دللر آنلارین نظملر گوهرلری ایله رشته‌ی جانلارینی مگوهر و خاطر عاطرلرینی اولارین اشعار دقایق شعارلری فحواسی ایله معطر و منور قیلیرلار، بومختصر اول طوطی شکرستان حقیقت اسم شریفی ایله ابتدا قیلیندی... و تورکی اشعاریندان بومطلع و حسن مطلع دوازده اما علیهم السلام اوصافین یازدیغی بندلردندیر:
اولار کیم بنده‌ی خاص خدادیر،
محب خاندان مصطفا دیر.
حقیقت کعبه سینین قبله گاهی،
امام و پیشوامیز مرتضادیر.
و بۇ بیت داخی درویشلر پندی اۆچون اول بولبول گلستان ارم نطق جانبخشیدن وارددیر که اهل گفتار اشعارلرینه بۇ بیت ایله رونق وئریب، ترجیع بند قیلمیشلاردیر:
دینمه، کؤزت، باقما، چاپار بوشمه هئچ،
رند جهان اول، یوری دوقونما کئچ».[۷۸]
دوْکتور صدیق ۱۳۶۹ ـنجو ایلده مولوی‌نین الده اوْلان تۆرکجه شعرلرینی بیر یئره ییغیب شرح و ایضاحات ایله «سیری در اشعار ترکی مکتب مولویه» نشر ائتدی.[۷۹]
سوْنرا «برگزیده‌ی متون نظم ترکی» کیتابینا سالدی.[۸۰]
و اۆچونجو دفعه « اشعار ترکی مولوی و ترکی‌سرایان مکتب شمس و مولوی» آدی ایله یایینلادی.[۸۱]
او، همین شعرلری ۱۳۹۴ ـنجو ایلده یایینلادیغی سلطان ولد «فرزندی زیر سایه‌ی پدر» آدلی تالیف ائتدیگی کیتابا ضمیمه قیلدی.[۸۲]
بو کیتابدا همده مولوی‌نین اوْغلو سلطان ولدین تورکی دیوانی، فارسی ترجمه‌لر ایله چاپ اوْلوبدور. بۇ کیتابا سلطان ولدین ۱۸ غزل و قطعه‌سی ۸۰ بیت ابتدا نامه و ۱۶۲ بیت رباب نامه سی یئرلشمیشدیر. مؤلف، ایراندا سلطان ولدین تۆرکجه دیوانینی، یونانی معروف ائدنلری شدّتله تنقید ائدیر.[۸۳] و دئییر:«ایراندا سلطان ولدی تحقیر ائدنلر و اونو کیچیلدنلر، تورکی شعرلرینی «ضعیف!» و گاهدا «یونانی!» آدلاندیرمیشلار. نئجه‌کی «فرهنگ عبارت‌های عربی در شعر فارسی تا جامی»[۸۴] کیتابینین مؤلفی سلطان ولدین و آتاسی مولوی‌نین تۆرکجه شعرلرینی «عبارات یونانی!» عونوانی آلتیندا گتیرمیشلر.»
الیازمالار تصحیحینده دوزگون یولو و مِتودو
[دَییشدیر]ادبی- علمی آراشدیرمالاردا حسین دوزگونون الیازمالار تصحیحینده ان اؤنملی متودو، گئنیش اؤن سؤزلر یازماق و اورادا اثر صاحیبلرینین اؤز کئچمیشلرینی یازماقدیر. او بو ایشده ایلک اؤنجه هر شاعیر و عالیم حاقّیندا یازیلان بوتون سندلر و بلگه‌لری توپلاییب عرضه ائدیر، تذکره کیتابلارینی خولاصه اولاراق تکجه مۆعیّن سؤزلرینی نقل ائدیر و سونرا بو سندلردن فایدالانیر. او شاعیر و عالیمین اؤز کئچمیشینی یازیر و موختلیف گؤروشلری نقد ائدیر و اوندان سونرا او شاعیر و یا عالیمین اثرلری‌نین مؤحتواسینی، میثاللار ایله ایضاح ائدیر و سونرا دیل خوصوصییّتلرینی یازیر.[۸۵] الیازمالار تصحیحینده ایسه اونون شیوه‌سی بودورکی واریانتلاردا ان دوغرو واریانتی متنه آلیر و ضعیف واریانتلاری اتک یازییا آپاریر. شاه‌نشا روستم‌اوا دئییر: «بو بیلگین عالیم ادبی علملرین هر ساحه‌سینده کی ایشله‌ییب مۆوَفّق اولوب و اؤزونه مخصوص مکتب ایجاد ائدیبدیر.»[۸۶] اونون یازیدیغی اؤن سؤزلردن نومونه اولاراق: دیوان اشعار ترکی ملا محمد فضولی، دیوان اشعار ترکی سید عمادالدین نسیمی، کلیات اشعار ترکی میرزا علی اکبر صابر (هوپ هوپ نامه)، دیوان اشعار ترکی عاجز گرمه‌رودی، دیوان لغات الترک، سنگلاخ، خلاصه‌ی عباسی و ... آد آپارماق اولار.
سیاسی گؤروشلر
[دَییشدیر]دوْکتور صدیق سیاسی بیر شخصیت دئییلدیر، لاکین بیر عالیم، ادیب و شاعیر کیمی سیاسی گؤروشلری ده واردیر کی بونلاری بیر چوْخ یئرده اثرلریندن اَله گتیرمک اوْلار. اوْندان علاوه بعضی مۆصاحیبه‌لر و مقاله‌لرینده ده آچیق آیدین سیاسی گؤروشلرینی دیله گتیریب. مثلاً ۱۳۷۸-جی ایلده تبریزده شمس تبریز درگیسی ایله مۆصاحیبه‌ده دئییر:[۸۷]«... شوونیستلر و پان ایرانیستلر صهیونیسمین بلافصل ولدی‌دیرلر و فراماسونر لوْژلاریندا عۆضو ایدیلر. یئنی فراماسونر لوْژلاری‌نین اساسی (Oriant New Grand) صهیونیستلر طرفیندن قوْیولموشدور. اوْنلار ایسلام مدنیّتی‌نی ضعیف‌لتمک و مۆسلمانلارا تفوّۆق تاپماق اۆچون بو لوْژلاری ایجاد ائتمیشلر.[۸۸] تۆرک - ایسلام مدنیّتی قارشیسیندا اعتیناسیزلیق و غئیرت‌سیزلیک، فراماسونرلر و پان ایرانیستلرین مرموز فعالیت‌لری‌نین نتیجهسیدیر. تۆرک دیلی و ادبیاتی ایله هر جوره دۆشمن‌لیک، هر دلیل ایله اوْلور- اوْلسون، ایراندا یئنی ملکم خانلارا خدمت معناسیندادیر.»[۸۹]
دوْکتور صدیق «پان تۆرکیسم» باره‌سینده دئییر:«پان تورکیسم بیر اؤلموش و موْضمحلّ اوْلموش فیکری جریاندیر. بئله بیر آددا حیزب و یا تشکیلات تاپیلماز. بو اؤلموش فیکرین مرزلری و حدودلاری و اؤزللیک‌لرینی‌ده مۆدّعیلر و بیزیم دۆشمنلریمیز، اصلاً تعیین ائده بیلمیرلر، بلکه آذربایجاندا هر جوره مدنی حرکتی بئله بیر موهوم جریانا نیسبت وئریرلر. حالبوکی بو جریاندان مۆشخّص تعریفلری ده یوْخدور. آمّا دیللرده لقلقه ائدیرلر و سیاسی‌لر ایچینده بیر ایتّیهام منبعی کیمی ایشه آپاریرلار. آمّا پان ایرانیسم بیر مۆشخّص حیزب آدیدیر، اوْنون ایسلام علیهینه دهشتلی برنامه‌لری واردیر و آذربایجاندا هر جوره مدنی و ایقتیصادی حرکتلرین قاباغین آلیرلار و موذیانه تحلیل‌لر ایله مسئوللاریمیزی موهوم «پان تۆرکیسم» غول-بیابانی‌سیندان قوْرخودورلار.» [۹۰]
دوْکتور صدیق قاراباغ مسأله‌سی حاقّیندا دئییب: «قاراباغ مسأله‌سی یالنیز بیر خالقین مسأله‌سی یوْخ، بلکه بۆتون ایسلام دۆنیاسی‌نین مسأله‌سی‌دیر و بۆتون ایسلامی اؤلکه‌لر گَرک بو مسأله‌یه حسّاسلیق گؤسترسینلر. تاریخ بوْیونجا ارمنیستان آدلی بیر دؤولت اوْلمامیشدیر. ارمنستان آدلانان اؤلکه کئچمیشده ایرانین و مۆسلمانلارین آیریلماز حیصّه‌لری ایدی و بۇنا گؤره‌ده قوزئی‌ده‌کی مۆسلمانلار اوْرایا «شۇمال غربی آذربایجان» آدی وئرمیشلر.»[۹۱]
دوْکتور صدیق بۆتون مۆصاحیبه‌لرینده ایسلامی اینقیلابینی تحسین ائتمیش و دینی حۆکومت‌دن دیفاع ائله‌میش و تامام خالقی دینی حۆکومته طرف ائتمیشدیر.او ندای آذرآبادگان ایله مۆصاحیبه‌ده دئییر: «آذربایجان خالقی ایندی قرنلر اینتیظاردان سوْنرا ایسلام احکامینا دایانان بیر حؤکومت قۇرموشلار و بۇ حؤکومتین قۇجاغیندا اؤزلری‌نین آرزولارینا چاتاجاقلار.»[۹۲]
حسین دوزگون حاقّیندا یازیلانلار
[دَییشدیر]قلم اهلی، عالیملر و شاعیرلر حسین محمدزاده صدیق حاقّیندا ایراندا و خارجده کیتابلار، مقاله‌لر و شعرلر یازمیشلار. او جومله‌دن آشاغیداکی کیتابلاری آد آپارماق اولار:
- سؤز سوراغیندا.[۹۵]
- لوحه‌دن لوحه‌یه.[۹۶]
- ائل قایغی‌سی.[۹۷]
- فرجام طرح بنیاد آذربایجان شناسی.[۹۸]
- کوه در کوله‌پشتی.[۹۹]
- بیر عمان بیر دنیز.[۱۰۰]
- تکریم استاد.[۱۰۱]
- زندگی و بعضی از آثار دکتر محمدزاده صدیق.[۱۰۲]
- لب‌های یخ بسته.[۱۰۳]
- چند گفتار پیرامون پنج نمایشنامهی میرزا آقا تبریزی.[۱۰۴]
- روزها با استاد.[۱۰۵]
- دیوان رها.[۱۰۶]
- نجوای سکوت.[۱۰۷]
- سفر از کثرت به وحدت.[۱۰۸]
- نقدشناسی و مقالات نقد دکتر صدیق.[۱۰۹]
- بالهای گسترده.[۱۱۰]
- بیست خطابه‌ی ادبی.[۱۱۱]
- تصحیح متون کهن در کارنامه‌ی علمی دکتر ح. م. صدیق.[۱۱۲]
- صفی الدین اردبیلی‌نین قارا مجموعه‌سی و حسین محمدزاده صدیق.[۱۱۳]
- کتابشناسی آثار دکتر ح. م. صدیق.[۱۱۴]
- ائلیمیزین آجیان یاراسی.[۱۱۵]
- مصاحبه‌های علمی پدرم.[۱۱۶]
- قارا مجموعه از منظر واژه‌شناسی.[۱۱۷]
- دکتر صدیق و هویت آذربایجان.[۱۱۸]
- جشن‌نامه‌ی دکتر صدیق.[۱۱۹]
- بیر بؤلوک دورنا.[۱۲۰]
- گوللر آچاجاق.[۱۲۱]
- صائب تبریزی در کارنامه‌ی علمی دکتر صدیق.[۱۲۲]
- قدم به قدم با استاد.[۱۲۳]
ایران شوونیستلری اونو «حیاسیز تورکچو و پان تورکیست» دئیه اونون باره‌سینده یازیلار یازمیشلار. کیهان روزنامه‌سی ۱۹۹۴ ـنجو ایلده بیر نئچه شماره‌ده اینقیلاب عرفه‌سینده‌کی اونون فعالیتلرینی تخطئه ائتمگه باشلادی.[۱۲۴] آمئریکالی دیوید نیسمن David Nissman حسین دوزگونون اینقیلاب عرفه‌سینده آمریکا منافعی علیهینه اوْلدوغو اۆچون اونو هده‌له‌ییب و اتحاد شوروی‌یه باغلی اولماسی ادعاسیندا اوْلموشدور. محمدرضا کریمی همین ایدعانین جوابیندا ائلیمیزین آجیان یاراسی آدی آلتیندا کیتاب یازیب نشر ائتدی.
تألیفلری
[دَییشدیر]- آذربایجانین شهید عالیملری
- آشنایی با رسالات موسیقی
- ائل نیسگیلی (شعر توپلوسو)
- اردبیل لوحه لری (شعر توپلوسو)
- اوچغون داخما
- بالهای گسترده (مجموعه مقدمه‌های دکتر صدیق بر آثار معاصرین).[۱۲۵]
- بیست خطابه‌ی ادبی (مجموعه سخنرانی‌های علمی).[۱۲۶]
- تورکمن ساچاغی (سفرنامه‌ی ترکمن صحرا).[۱۲۷]
- چیل مایدان
- حلب لوحه‌لری (شعر توپلوسو)
- خزه‌للر (شعر توپلوسو)
- دنیای قصه‌ی بچه‌ها
- دیدی از نوآوری‌های حبیب ساهر
- زنگان لوحه‌لری (شعر توپلوسو)
- سایالار
- سلطان ولد فرزندی زیر سایه‌ی پدر؟[۱۲۸]
- سه سنگیاد باستانی
- سیری در اشعار ترکی مکتب مولویه
- شرح غزلهای صائب تبریزی
- صمد بهرنگی منظومه‌سی
- عاشیقلار
- قاشقایی لوحه‌لری (شعر توپلوسو)
- قصه‌های کچل
- کیچیک شعرلر
- گزیده متون نظم ترکی
- متون ادبی هنر
- مجموعه - ۱
- مشروطیت دؤنمینده فعالیت گؤسترن نسیم شمال
- مقارنه‌ی دو ترجمه از رمان «تبریز مه آلود».[۱۲۹]
- ملا عبدالله زنوزی و زنوزیه مکتبی
- ملاپناه واقف، شاعر زیبایی و حقیقت
- نقدشناسی و مقالات نقد.[۱۳۰]
- نوایی - نوایی (گزارش سه سفر به خراسان).[۱۳۱]
- ورزقان (شعر مجموعه‌سی)
- یادمانهای ترکی باستان
- یورد غزللری
تصحیحلر و تدوینلر
[دَییشدیر]- دیوان و تذکره‌ی شعرای روم
- آثار ترکی سید یحیی مضطر زنوزی
- آل محمد (ص) تاریخینده تشریح و محاکمه
- امثال لقمان
- برگزیده غزلیات شمس تبریزی
- خلاصه قانون کار
- ديوان ترکي بايرک قوشچو اوغلو
- دیوان اشعار ترکی سید ابوالقاسم نباتی
- دیوان اشعار ترکی سید عظیم شیروانی
- دیوان اشعار ترکی سید عمادالدین نسیمی
- دیوان اشعار ترکی ملا محمد فضولی
- دیوان اشعار فارسی سید ابوالقاسم نباتی
- دیوان اشعار فارسی ملا محمد فضولی
- دیوان غریبی تبریزی و تذکره شعرای روم
- سه رساله‌ی فارسی (به انضمام رساله‌ی 40 حدیث) حکیم محمد فضولی
- قارا مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
- متن کامل غزلیات فارسی و ترکی حکیم ملا محمد فضولی
- محاکمة اللغتین
- مخزن الاسرار نظامی با ترجمه‌ی منظوم ترکی ابوالفضل حسینی (حسرت)
- مقالات محمد علی تربیت
- منتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (بیرینجی بؤلوم)
- نصاب اعتماد
- نمایشنامه حاج مرشد کیمیاگر
- نمایشنامه حکایت موسیو ژوردان
- نمایشنامه خرس قولدورباسان
- نمایشنامه‌های میرزا آقا تبریزی
- پنج نمایشنامه میرزا آقا تبریزی
- چهار تیاتر و رساله اخلاقیه
- گلشن راز شبستری به روایت شیخ الوان ولی
- یوسف و زلیخای ابو القاسم فردوسی
- فرهنگ 3 جلدی ترکی به فارسی سنگلاخ اثر میرزا مهدی خان استرآبادی (منشی الممالک نادرشاه افشار).[۱۳۲]
- تذییل (فرهنگ لغات فارسی آثار نوایی) اثر میرزا مهدی خان استرآبادی (منشی الممالک نادرشاه افشار)[۱۳۳]
- میزان الاوزان اثر امیر علیشیر نوایی.[۱۳۴]
- دیوان اشعار ترکی صراف تبریزی .[۱۳۵]
- دیوان اشعار ترکی ملا محمد علی هیدجی.[۱۳۶]
- دیوان اشعار ترکی خلیفه عاجز گرمه‌رودی.[۱۳۷]
- دیوان اشعار ترکی عبدالله حبیبی .[۱۳۸]
- دیوان اشعار ترکی مرتضی‌قلی ظفر اردبیلی .[۱۳۹]
- دیوان اشعار ترکی میرزا علی اکبر صابیر (هوپ هوپ).[۱۴۰]
- دیوان اشعار ترکی میرزا حسین آذری زنوزی.[۱۴۱]
- دیوان اشعار فارسی مجتهدی عشقی.[۱۴۲]
- دیوان اشعار عربی ملا محمد فضولی (با ترجمه‌ی منظوم ترکی).[۱۴۳]
ترجومه‌لر
[دَییشدیر]- آتا! ای ظلم گؤرموش مکتبین بایراقداری
- دیوان لغات الترک (DİVAN-ü LUĞAT-it TÜRK)
- «شرح و ترجمه ترکی قصیده بُرده» اثر شرف الدین بوصیری
- آثاری از شعرای آذربایجان
- آرزی و قمبر(سراینده: حبیب ساهر، ترجمه منظوم: حسین دوزگون)
- ابو العلاء معرّی‌نین «فخریّه» قصیده‌سی‌نین تۆرکجه ترجمه‌سی
- اسلام احکامی
- افضل الدین خاقانی شروانی
- الله تانیما (خداشناسی)
- انقلاب بورژوازی در انگلستان
- اۆچونجو امام، حضرت حسین (ع)
- ایچگی و ایچگی ایچمک حاقّیندا قیرخ حدیث
- ایلاهی عدالت (عدالت الاهی)
- بیرینجی امام، حضرت علی (ع)
- ترجمه‌ی منظوم ترکی چند شعر امام خمینی (ره توحیده چاغری (دعوت به توحید)
- حضرت جعفر صادق (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از حضرت صادق)
- حضرت حسن عسکری (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از امام حسن عسکری)
- حضرت علی النقی (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از حضرت علی النقی)
- حضرت فاطمه زهرا (س) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از حضرت فاطمه)
- حضرت محمد تقی (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از امام محمد تقی)
- حضرت مهدی (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از حضرت مهدی)
- حضرت موسی کاظم (ع) دن قیرخ حدیث (چهل حدیث از امام موسی کاظم)
- حضرت پیغمبردن قیرخ حدیث (چهل حدیث از پیغمبر)
- در شناخت هنر و زیبایی
- درام عماد الدین نسیمی (نمایشنامه)
- دو گفتار ادبی پیرامون زندگی و خلاقیت قوسی تبریزی و میرزا شفیع واضح
- دیوان لغات الترک شیخ محمود کاشغری
- زندگی و اندیشه نظامی گنجوی
- شهره عالم (برگردان منظوم ترکی غزلیات فارسی فضولی توسط حسین دوزگون)
- قیسا سؤزلر
- مسایل ادبیات دیرین ایران
- مسایل ادبیات نوین ایران
- مطلع الاعتقاد فی معرفت المبدأ و المعاد
- معاد تانیما (معاد شناسی)
- مقالات فلسفی
- نظامی شاعر بزرگ آذربایجان
- وطن یادداشتلاری
- پیرامون پیدایش انسان
- پیغمبر تانیما (پیغمبرشناسی)
- گفتارهایی پیرامون مسایل زبانشناسی ایران
- مقاله‌لر و نقدلر
- «موغان»ین شعرلرینین نقدی
- آشنایی با رسالات عربی موسیقایی
- آواشناسی سه سنگیاد ترکی باستان - ۱
- آواشناسی سه سنگیاد ترکی باستان - ۲
- آواشناسی سه سنگیاد ترکی باستان - ۳
- ابوالقاسم فردوسی، مظلوم دو دربار
- ادبیات عاشیق‌ها
- ادبیات عامیانه‌ی مردم ترکمن صحرا
- ادبیات کودک و ایرج میرزا
- استقبالیه‌های فارسی محمدحسین شهریار تبریزی
- اسکندرنامه نظامی گنجوی
- افسانه‌های محلی آذربایجانی
- بختیار وهابزاده، انسان طالعینی دوشونن شاعیر
- بختیارنامه ناغیلی نین اصلی اویغورجادیر
- برگردان منظوم ترکی از غزلیات فارسی محمد فضولی
- به مناسبت انتشار «گزیده‌ی دیوان‌های ترکی امیر علیشیر نوایی»
- بولبول حکایه‌سی
- تأملی درباره‌ی زبان‌ها و موقعیت زبان ترکی
- تاریخ زاد و مرگ شیخ محمود شبستری
- تازی سرایان آذربایجان
- تبریز زادگاه صائب
- تبریزلی رضا صرافین یاشاییشی و شخصیتی- ۱
- تبریزلی رضا صرافین یاشاییشی و شخصیتی- ۲
- تحلیل محتوای نمایشنامهی موسیو ژوردان
- ترکی جغتایی و آثار امیر علیشیر نوایی
- ترکی ستیزی و احساس کهتری
- تغزل نظامی گنجوی
- تمثیلات تماشاخانه و میرزا محمد جعفر قراجه داغی
- تۆرکمن حاقّیندا
- جاریه‌ی گرجی در «خزاین ملکوت»
- جبار باغچه‌بانین تۆرکجه یارادیجیلیغی
- جریان‌های ادبی در آذربایجان در سده‌ی هشتم (قسمت اول)
- جریان‌های ادبی در آذربایجان در سده‌ی هشتم (قسمت دوم)
- جریان‌های ادبی در آذربایجان در سده‌ی هشتم (قسمت سوم)
- حاج ابوالحسن راجی‌نین حاقّیندا
- حبیب ساهرین یارادیجیلیق دورانلاری - ایکینجی بؤلوم
- حبیب ساهرین یارادیجیلیق دورانلاری - بیرینجی بؤلوم
- حدیقة السُّعَدا (قسمت اوّل)
- حدیقة السّعداء (قسمت دوم)
- حیرة الابرار اثر امیر علیشیر نوایی
- خارجی تدقیقاتچیلار و حسینی نهضت
- خاستگاه بکتاشی‌گری
- خزائن المعانی اثر امیر علیشیر نوایی
- خسرو و شیرین نظامی گنجوی
- داستان دیدار باباطاهر و طغرل بیگ سلجوقی
- درباره اظهارات نسنجیده بعضی اعضای فرهنگستان زبان فارسی
- درباره ترجمه بوستان سعدی
- درباره عید نوروز (ایل بایرامی)
- درباره یوسف و زلیخای ابو القاسم فردوسی
- درباره‌ی قصه‌های کودکانه بهرنگ
- دسته‌بندی مطالب رسالات موسیقی
- دیوان ترکی سلطان ولد
- روباه در ضرب‌المثل‌های آذربایجانی
- روباه در ضرب‌المثل‌های آذربایجانی - ۲
- پروفسور محمدتقی زهتابی‌ده اوْلان صیفتلره بیر باخیش
- زبان آذری، در معنایی من درآوردی
- زبان مادری
- زندگی و اشعار حکیم ملا محمد علی هیدجی
- زنگان شاعری «عباس بابایی»نین آجی اؤلومو مناسبتی ایله
- سایاها (سایالار)
- سبعه سیاره اثر امیر علیشیر نوایی
- سبکشناسی نثر رسالات موسیقی
- سخنان منظوم و ترانه‌های بومی آذربایجانی
- سخندانی و زبان آوری نظامی
- سد سکندری اثر امیر علیشیر نوایی
- سنن منظومه در شعر کردی
- سنگلاخ، در مشکلات لغات آثار ترکی امیر علیشیر نوایی
- شاعر خنده‌های تلخ
- شاهنامه فردوسی ملحمه است یا حماسه
- شرح غزلی از ملا محمد فضولی
- شرح قصیده‌ی بُرده به مناسبت مبعث رسول اکرم
- شرح لغت‌شناسی غزل ترکی مولانا جلال الدین بلخی
- شرح لغت‌شناسی غزل ترکی مولانا جلال الدین بلخی- قسمت دوم
- شرح لغت‌شناسی غزل ترکی مولانا جلال الدین- قسمت سوم
- شرح یک غزل ترکی از صائب تبریزی
- شعر نو در ادبیات معاصر فارسی- بخش اول
- شعر نو در ادبیات معاصر فارسی- بخش دوم
- صائب تبریزی، نقطه‌ی پیوند تبریز و اصفهان
- صناعت در موسیقی
- طنز در شعر و موسیقی عاشیق‌های آذربایجان
- طنز در شعر و موسیقی عاشیقی بخش دوم
- عاجز سرابی (گرمه‌رودی) شاعر رزم و بزم
- عاشیقلار توپلانتیسینا گوندریلن ساو
- عاشیق‌ها کاهنان دلسوخته
- فارسی سرایان آذربایجان - افضل الدین خاقانی
- فارسی سرایان آذربایجان - نظامی گنجوی
- فضولی غزللرینین شرحی - 1
- فضولی، نظامی و نوایی‌نین «لیلی و مجنون» مثنویلری‌نین اساس فرقلری
- فلسفه نه‌دیر؟
- قارا آت (داستانهای فولکلور آذربایجان)
- قارا مجموعه شیخ صفی و ابطال تئوری احمد کسروی
- قارا مجموعه، افتخار بین المللی
- قواعدنامه‌های ترکی- بخش اول
- قواعدنامه‌های ترکی- بخش دوم
- قوش دیلی و منطق الطیر
- قوپوزنوازان دلسوخته آذربایجان (خسته قاسیم)
- قوپوزنوازان دلسوخته آذربایجان (عاشیق علسگر)
- قوپوزنوازان دلسوخته آذربایجان (عاشیق قوربانی)
- قوپوزنوازان دلسوخته آذربایجان (عاشیق واله)
- قوپوزنوازان دلسوخته آذربایجان (قسمت اول)
- قُمری، مظلوم‌ترین نوحه‌گر مصایب کربلا
- لسان الطیر اثر امیر علیشیر نوایی
- لیلی و مجنون اثر امیر علیشیر نوایی
- لیلی و مجنون نظامی گنجوی
- لیلی و مجنون» نظامی و «مجنون و لیلی» امیر خسرو
- مجالس النفایس اثر امیر علیشیر نوایی
- محمد باقر خلخالی و مثنوی ثعلبیه (قسمت اول)
- محمد باقر خلخالی و مثنوی ثعلبیه (قسمت دوم)
- مختصری درباره مبانی دستور زبان ترکمنی
- مخزن الاسرار نظامی گنجوی
- مراثی اهل بیت در زبان و ادبیات ترکی
- مرتضی قلی متولی اردبیلی (ظفر)
- معرفی رسالات فارسی موسیقی (بخش اول)
- معرفی رسالات فارسی موسیقی (بخش دوم)
- معرفی رسالات فارسی موسیقی (بخش سوم)
- معرفی رسالات فارسی موسیقی (بخش پنجم)
- معرفی رسالات فارسی موسیقی (بخش چهارم)
- معرفی کتاب «خزاین المعانی» اثر امیر علیشیر نوایی
- مقدمه‌ی دانشنامه‌ی علایی (درسنامه متون رسالات موسیقی ۱ )
- ملا محمد فضولی چاغی بغداددا آذربایجان ادبیاتی
- ملک الشعرا عبدالله حبیبی‌نین یاشاییشی- ۱
- ملک الشعرا عبدالله حبیبی‌نین یاشاییشی- ۲
- منتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (ایکینجی بؤلوم)
- میرزا فتحعلی آخوندزاده و تمثیلات تماشاخانه
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش اول)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش دهم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش دوم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش سوم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش ششم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش نهم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش هشتم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش هفتم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش پنجم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش چهارم)
- نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان (بخش یازدهم)
- نظامی گنجوی‌نین دوامچی‌لاری - ۱
- نظامی گنجوی‌نین دوامچی‌لاری - ۲
- نظامی گنجوی‌نین دوامچی‌لاری - ۳
- نقد بر نقد (پاسخ به مقاله‌ی «ظهور پان‌ترکسیم و ترجمه‌ی جدید دیوان لغات‌الترک»)
- نقد سریال روشنتر از خاموشی (بخش اول)
- نقد سریال روشنتر از خاموشی (بخش دوم)
- نقد نمایشنامه موزیکال حیدربابایا سلام
- نقد و معرفی «میرزا محمد هجری هریس»
- نقد و معرفی حبیب ساهر
- نقد و معرفی رمان اشک سبلان
- نقد و معرفی صمد وورغون
- نقد و معرفی کتاب ایروان
- نقد و معرفی کتاب فارسی اول دبیرستان
- نقدشناسی و مقالات نقد دکتر صدیق
- نقدی بر جلیل محمد قولوزاده
- نقدی درباره مرحوم تقی بینش
- نوحه یازان شاعریمیز « محمد تقی قمری»نین کنز المصائب اثرینه بیر باخیش
- نوع‌بندی زبان‌های ترکی
- نگاره‌پژوهی‌های مردمی
- نگاهی به تاریخ ادبیات ترکی قبل از دین مبین اسلام (متون مانوی ترکی اویغوری)
- نگاهی به تاریخچه‌ی عید نوروز، جشن بهاری ترکان ایران
- نگاهی به زندگی و شخصیت بایسنغر میرزا (کاتب قرآن)
- هفت پیکرنظامی گنجوی
- وجدان علمی و ادب‌کاوی صمیمانه
- ویژگیهای شعری رضا غفاری (دومان)
- ویژگیهای آوایی لهجه‌ی ترکی تبریز
- پاسخ‌های شیخ محمود شبستری به هفده پرسش حسینی هروی
- پیرامون برخی مواد فولکلور در دهات اطراف« هریس»
- پیرامون حماسه‌های دده قورقود
- پیرامون آثار یغمای جندقی
- پیرامون اشتباه محمدعلی تربیت درباره قارا مجموعه
- پیرامون زبان و ادبیات قشقایی
- پیرامون صحاح الفرس
- پیرامون نمایشنامه نویسی
- پیروان مکتب نظامی در سده‌ی هشتم
- چـکامـــه‌ی لامیـه و حافـــظ
- کلمه شناسی در ترکی باستان
- گفتاری در شیوه تصحیح قارا مجموعه
- گلشن راز شبستری و روایت شیخ الوان ولی
- گلشن راز مثنویسی‌نین تۆرکجه ترجومه‌سی
- یونس امره حاقیندا
قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ سایت دوستداران حسین محمدزاده صدیق (دوزگون) (فارسجا).
- ^ استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق (فارسجا). ایران ترک: نام آوران جهان ترک.
- ^ تبریز یوللاریندا. حسین دوزگون شعرلری (تۆرکجه، فارسجا).
- ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^ همان، ص 9.
- ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^
{{cite book}}: Empty citation (کؤمک) - ^ محمدزاده، ائلدار، مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، 10
- ^ کریمی، محمدرضا. دوزگون و قارانقوش، تهران، تکدرخت، 1388، ص 69.
- ^ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ همان، ص 63.
- ^ همان، ص 56.
- ^ همان، ص 100
- ^ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، ص 14.
- ^ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، ص 131.
- ^ وظیفه،صدیار. جشن نامه دکتر ح. م. صدیق، تهران، تکدرخت، 1388، ص 78.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-16. یوْخلانیلیب2016-12-18.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-12-13. یوْخلانیلیب2016-12-18.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-01. یوْخلانیلیب2016-11-21.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=886203&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. یادمانهای ترکی باستان، تهران، نخل‌های سرخ، 1379، چاپ اول.
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. سه سنگیاد باستانی، تبریز، اختر، 1387.
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. فرضیه‌ی زبان آذری و کسروی، تهران، تکدرخت، 1389.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=981203&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ شعبانی، رضا. دستور زبان ترکی (ایرانی- آذربایجانی)، اردبیل، 1382.
- ^ خلخالی، عبدالعلی. قاعده‌ی زبان تورکی، مقدمه و تصحیح: دکتر ح. م. صدیق، تبریز، نشر یاران، 1387.
- ^ آشتیانی، میرزا طبیب. قواعد زبان تورکی، مقدمه و تصحیح: دکتر ح. م. صدیق، زنجان، نشر پینار، 1387.
- ^ هانه‌دا، کوئیجی. لغات لهجه‌ی تبریز، مقدمه و ترجمه: دکتر ح. م. صدیق، تبریز، نشر یاران، 1388.
- ^ ح. م. اشاون (حسین دوزگون)، بهسروده‌های زرتشت، تهران، تکدرخت، 1387.
- ^ میرزا آقا تبریزی. پنج نمایشنامه، به کوشش ح. م. صدیق، تهران، نشرآینده، 1354، ص 255.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3640146&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=863824&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ غدیر تورقوت شرقیات مجموعه‌سی (2011) 18 ـینجی ساییندا یازدیغی اؤز مقالهسینین 107 ـینجی صحیفه‌سینده بو تئزین معرفی ائتمیشدیر. مقاله‌نین لینکی بئله‌دیر: http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusarkiyat/article/view/1023009474 Archived 2017-08-12 at the Wayback Machine.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=681718&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ سالک، حمید. چند گفتار پیرامون پنج نمایشنامهی میرزا آقا تبریزی، تبریز، نشر نوبل، 1357.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1824663&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=717427&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=691825&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700013&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. برگزیده متون نظم ترکی (از محمود کاشغری تا غریبی تبریزی)، تبریز، نشر اختر، 1386.
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. دکتر صدیقین دیل بیلیم درسلیگی، حاضیرلایان: محمدصادق نائبی، تهران، تکدرخت، 1388.
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. قصه‌ها و افسانه‌ها در ادبیات کودکان آذربایجان، مقدمه و گردآوری: سید احسان شکرخدا، فاطمه بهرامی، تهران، تکدرخت، 1394، ص 323.
- ^ حیدری، یعقوب. کوه در کوله پشتی، تهران، تکدرخت، 1387، ص 21.
- ^ ایمانی، بهروز. لوحه‌دن لوحه‌یه (حسین دوزگونون شعرلری حاقّیندا)، تهران،تکدرخت، 1389.
- ^ محمدزاده صدیق (دوزگون)، حسین. ائل نیسگیلی، تهران، تکدرخت، 1388.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=611734&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=632763&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ بهروز ایمانی. سؤز سوراغیندا (نگاهی به سروده‌های حسین دوزگون) تهران، 1379.
- ^ محمد داوریار اردبیلی. بیر عمان، بیر دنیز، تهران، تکدرخت، 1389.
- ^ نعمت مسگری. ائل نیسگیلی شاعیری دوزگون، تهران،تکدرخت، 1396، ص 11.
- ^ حق یولوندا یازی قورولو، اسلام احکامی/ ش‍ی‍ع‍ه م‍ج‍ع‍ل‍ری‌ن‍ی‍ن ت‍وض‍ی‍ح ال‍م‍س‍ائ‍ل ک‍ت‍اب‍لاری‍ن‍دان سئچمهلر، چئویرن: میرصفدر شمایلی سرخابلی، تهران، بنیاد بعثت، 1371.
- ^ بهجت افندی، بهلول. تشریح و محاکمه در تاریخ آل‌م‍ح‍م‍د ع‍ل‍ی‍ه‍م‌ال‍س‍لام، ترجمه: مهدی ادیب، مقدمه و تصحیح: ح. م. صدیق، تهران، بنیاد بعثت، 1372.
- ^ مکارم شیرازی، ناصر. الله تانیما درسلری، چئویرن: حسین سرخابلی، تهران، بنیاد بعثت، 1370.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=545514&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=555538&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=540174&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ فضولی، محمد بن سلیمان. حضرت پیغمبر (ص) دن قیرخ حدیث، مقدمه و تصحیح: ح. م. صدیق، تهران، بنیاد بعثت، 1370.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=498226&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=574025&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=516078&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=533923&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=524983&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=489315&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=490252&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ فضولی، محمد بن سلیمان. مطلع الاعتقاد فی معرفة المبدأ و المعاد، مقدمه و تصحیح: دکتر ح. م. صدیق، تهران، نشر راه کمال، 1386.
- ^ بوصیری، شرف الدین. قصیده‌ی برده ( با شرح و معنی لغات و دو ترجمه‌ی منظوم )، مقدمه، تصحیح و ترجمه: دکتر ح. م. صدیق، گردآوری: عندلیبیان، تهران، تکدرخت، 1392.
- ^ قشقایی، جهانگیرخان. سرّ دلبران : یادنامه‌ی حکیم آیتالله جهانگیرخان قشقایی، به اهتمام محسن احمدی، تهران، تکدرخت، 1389.
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. ع‍ارف سالک: شرح زندگی آیتالله قاضی طباطبایی، تهران، نشر مدیا، 1382.
- ^ http://www.axgig.com/images/36768563809625657507.jpg[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=525755&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://www.axgig.com/images/29456809683437767070.jpg[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://www.axgig.com/images/86653031022940345687.jpg[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4062639&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ فردوسی، ابوالقاسم. یوسف و زلیخای فردوسی، مقدمه و تصحیح: دکتر ح. م. صدیق، به اهتمام حسن شعبانی آزاد، تهران، تکدرخت، 1394، ص 8.
- ^ از یولداش تا ئینی یول, مهندس محمدرضا کریمی، نشریه دیلماج، شماره 33 تاریخ انتشار: 1386/04/10
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. سیری در اشعار ترکی مکتب مولویه، تهران، نشر ققنوس، 1369.
- ^ غریبی تبریزی، دیوان اشعار ترکی و تذکره مجالس شعرای روم، مقدمه و تصحیح دکتر حسین محمدزاده صدیق، تبریز، نشر اختر، 1388، ص 242 - 244.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=559349&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. برگزیده متون نظم ترکی ایران (از محمود کاشغری تاغریبی‌تبریزی)، تبریز، نشر اختر، 1386.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1121247&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3959285&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ محمدزاده صدیق، حسین. سلطان ولد فرزندی زیر سایه‌ی پدر، تهران، تکدرخت، 1395، ص 116.
- ^ عادل، رضا. فرهنگ عبارت‌های عربی در شعر فارسی تا جامی، تهران، امیر کبیر، 1375، ص 1886 الی 1905.
- ^ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4007549&pageStatus=2&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ وظیفه، صدیار. جشن‌نامه‌ی دکتر صدیق، تهران، تکدرخت، 1388، ص 380.
- ^ هفته نامه شمس تبریز، سال دوم، شماره‌ی 38، تیرماه 1378، تبریز، مصاحبه‌کننده: علی حامد ایمان.
- ^ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، ص 95.
- ^ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، ص 44.
- ^ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم، تهران، 1381، ص 49.
- ^ نشریه دانشجویی «دوزگون خبر»، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، 1380، مصاحبه کننده: آقای سیدین زاده.
- ^ هفته‌نامه‌ی ندای آذرآبادگان، دوره سوم، سال 48، شماره 18، خرداد 1378، مصاحبه کننده: ابوالفضل وصالی.
- ^ http://eazarbar.org/news/tabid/251/vw/1/itemid/2468/
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-03-18. یوْخلانیلیب2018-03-16.
- ^ ایمانی، بهروز. سؤز سواغیندا؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1379؛ تک جلدی؛ 102 ص.: عکس؛ رقعی.
- ^ ایمانی، بهروز. لوحه‌دن لوحه‌یه، تهران، تکدرخت، 1389.
- ^ چهره‌گشا؛ امیر. ائل قایغی‌سی؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1383؛ تک جلدی؛ 105 ص.؛ رقعی.
- ^ حیدری، لیلا؛ فرجام طرح بنیاد آذربایجان‌شناسی؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1381؛ تک جلدی؛ 87 ص.: نمونه، عکس؛ رقعی.
- ^ حیدری، یعقوب. کوه در کوله‌پشتی؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1387؛ تک جلدی؛ 47 ص.: عکس؛ رقعی.
- ^ داوریار، محمد. بیر عمان بیر دنیز، تهران، تکدرخت، 1388.
- ^ داوریار، محمد. تکریم استاد، تهران، فرهنگسرای مهر، 1388.
- ^ دمیر، آیدین. زندگی و بعضی از آثار دکتر محمدزاده صدیق؛ استاد راهنما: دوچنت دکتر بیلگه‌خان آ. گؤک داغ؛ 2002؛ مقطع کارشناسی رشته‌ی زبان و ادبیات ترکی دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه قرق قلعه (ترکیه)؛ 229ص.: کتابنامه.
- ^ رضیان، خاطره. لب‌های یخ‌بسته؛ چاپ اول؛ تهران: ائلشن، 1382؛ تک جلدی؛ 115 ص.؛ رقعی.
- ^ سالک، حمید. چند گفتار پیرامون پنج نمایشنامهی میرزا آقا تبریزی؛ چاپ اول؛ تبریز: نوبل، 2537 (1357)؛ تک جلدی؛ 74 ص.؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان (گردآورنده.) روزها با استاد؛ چاپ اول؛ تبریز، 1387؛ تک جلدی؛ 112 ص.؛ جیبی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. دیوان رها؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1387؛ تک جلدی؛ 161 ص.؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. نجوای سکوت؛ چاپ اول؛ تهران: دانشگاهیان، 1384؛ تک جلدی؛ 11 ص.؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. سفر از کثرت به وحدت؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1393؛ تک جلدی؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. نقدشناسی و مقالات نقد (مجموعه 36 نقد از دکتر صدیق)؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1392؛ تک جلدی؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. بالهای گسترده (مجموعه مقدمه‌های دکتر صدیق بر آثار معاصرین)؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1395؛ تک جلدی؛ رقعی.
- ^ شکرخدایی، سید احسان. بیست خطابه ادبی از دکتر صدیق؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1393؛ تک جلدی؛ رقعی
- ^ شکرخدایی، سید احسان. تصحیح متون کهن در کارنامه‌ی ادبی دکتر ح. م. صدیق؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1394؛ تک جلدی؛ رقعی
- ^ غریبلی، دکتر اسلام. صفی‌الدین اردبیلی‌نین قارامجموعه‌سی و حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ باکو: نشر جاویدان،2004؛ تک جلدی؛ 139ص.؛ رقعی.
- ^ غلامنژاد بازکیایی، معصومه. کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق، تهران، تکدرخت، 1388.
- ^ کریمی، محمدرضا. ائلیمیزین آجیان یاراسی (شرح زندگی و آثار دکتر حسین محمدزاده صدیق)؛ چاپ اول، تهران، 1380؛ تک جلدی؛ 88 ص.: عکس؛ رقعی.
- ^ محمدزاده صدیق، ائلدار. مصاحبه‌های علمی پدرم؛ به کوشش ائلدار محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1381؛ تک جلدی؛ 136 ص.: عکس؛ رقعی.
- ^ نائبی، محمدصادق. قارامجموعه از منظر واژه‌شناسی؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1380؛ تک جلدی؛ 71 ص.؛ رقعی.
- ^ نیایش، امید. دکتر صدیق و هویت آذربایجان؛ چاپ اول؛ تهران: زوفا، 1381؛ تک جلدی؛ 95 ص.؛ رقعی.
- ^ وظیفه، صدیار (ائل اوغلو). جشن‌نامه‌ی دکتر صدیق، تهران، تکدرخت، 1388.
- ^ وظیفه، صدیار. بیر بؤلوک دورنا؛ چاپ اوّل؛ تهران: زوفا، 1381؛ تک جلدی؛ 75 ص.؛ رقعی.
- ^ همراز، رضا. گوللر آچاجاق؛ چاپ اول؛ تبریز، 1380؛ تک جلدی؛ 126 ص.؛ رقعی.
- ^ امیری، ژاله. صائب تبریزی در کارنامه ادبی دکتر ح. م. صدیق، تهران، تکدرخت، 1391.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-09-25. یوْخلانیلیب2016-12-17.
- ^ http://kayhan.ir/fa/news/41459
- ^ بال های گسترده (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ بیست خطابه‌ی ادبی (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ تورکمن ساچاغی (سفرنامه‌ی ترکمن صحرا) (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ سلطان ولد فرزندی زیر سایه‌ی پدر؟ (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ مقارنه‌ی دو ترجمه از رمان «تبریز مه آلود» (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ نقدشناسی و مقالات نقد (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ نوایی (گزارش سه سفر به خراسان) (فارسجا). ایران ایسلام جۇمهوریّتینین اسناد ایله میلّی کیتابخانا قۇرومو.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-06. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-06. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
- ^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-05.
