الکساندر پوشکین
| الکساندر پوشکین | |
|---|---|
 پوشکین‌ین پورتره‌سی اوْرست کیپرنسکی‌نین فیرچاسیندا 1827 | |
| اصلی آد | Александр Сергеевич Пушкин |
| دؤغوم‌تاریخی | ۲۶ مهٔ ۱۷۹۹ موسکو, روسیه ایمپیراتورلوغو |
| اؤلوم‌تاریخی | ۲۹ ژانویه ۱۸۳۷ (۳۷ یاش) سنت پترزبورق, روسیه ایمپیراتورلوغو |
| ایش | شاعیر، رومان یازان، دراماتورق |
| دیل | روس دیلی ، فرانسه دیلی |
| چالیشما ایللری | روسیه پوئماسی‌نین آلتین چاغی |
| ژانر | رومان، حکایه، ناغیل، شعیر |
| ادبی حرکت | رومانتیسم، رئالیسم |
| دیرلی‌ایشلری | یئوگنی اونِگین، کاپيتان قيزی |
| آروادی | ناتالیا قونچارووا 1831 |
| اۇشاقلاری | ماریا، الکساندر،قریقوری، ناتالیا |
| ایمضا |  |
الکساندر سرگیئویچ پوشکین- 26 مئی [6 ژوئن] 1799، موسکو- 29 ژانویه [10 فوریه] 1837، سنت پترزبورق) — روس رئالیست آخیمی‌نین اساسینی قویان[۱] روس شاعیری، دراماتورقو و ناثیری، ادبیات‌شوناس و ادبیات نظریه‌چیسی، تاریخچی، پوبلیسیست، ژورنالیست[۲]؛ 19-جو عصرین بیرینجی اوچده‌بیری‌نین ان نوفوذلو ادبی سیمالاریندان بیری.
پوشکین ساغلیغیندا ان بؤیوک روس شاعیری کیمی شؤهرت قازاندی.[۳] [۴]پوشکین موعاصیر روس ادبی دیلی‌نین بانی‌سی حساب اولونور.
یاشاییشی
[دَییشدیر]منشأیی
[دَییشدیر]
الکساندر سرگیئویچ پوشکین‌ین منشأیی، شجره افسانه‌سینه گؤره، "ویجدانلی ار " راتشئیه قاییدان پوشکین‌لرین آدسیز نجیب عاییله‌سیندن گلیر. پوشکین اؤز شجره‌سی حاقیندا شعیر و نثرده دفعه‌لرله یازیب؛ او، اؤز اجدادلاریندا اصل "آریستوکرات" نومونه‌سینی، وطنه ویجدانلا خیدمت ائدن، لاکین حؤکمدارلارین رغبتینی قازانمایان، "تقعیب‌لره" معروض قالان قدیم عاییله‌نی گؤروردو. او، دفعه‌لرله (او جومله‌دن بدیعی فورمادا) 1. پطرین قوللوقچوسو و شاگیردی، سونرا ایسه حربی موهندیس و ژنرال اولموش آناسی طرفدن اولو باباسی - آفریقالی آبرام پتروویچ هاننیبالین اوبرازینا موراجیعت ائتدی.
17-جی عصرده پوشکین‌ین آتا-بابالاری استوارد روتبه‌سیندن یوخاری قالخمادیلار. 1.پطرین دؤورونده یاشامیش اولو بابا الکساندر پتروویچ پوشکین قارووولدا چاووش ایدی و 1725-جی ایلده دلی‌لیک حالیندا آروادینی اؤلدوردو؛ باباسی لئو الکساندروویچ توپخانا پولکوونیکی، قواردیا کاپیتانی ایدی. آتا - سرگئی لووویچ پوشکین (1770–1848)، دونیوی عاغیل و هوسکار شاعیر. پوشکین‌ین آناسی - نادژدا اوسیپوونا (1775–1836)، هاننیبالین نوه‌سی. اونون عمیسی واسیلی لووویچ (1766–1830) کارامزین دایره‌سی‌نین مشهور شاعیری ایدی. سرگئی لووویچ و نادژدا اوسیپوونانین اوشاق‌لاریندان، الکساندردان باشقا، قیزی اولقا (پاولیشچوله ائولندی، 1797–1868) و اوغلو لئو (1805–1852) ساغ قالدی.
دکابریست‌لر پوشکین‌ین حیاتیندا
[دَییشدیر]پوشکین هئچ واخت، بیلاواسیطه، دکابریست‌لر حرکاتینا قوشولماسا دا اونون دوستلاری گیزلی تشکیلات‌لاردا ایشتیراک ائدیر و آکتیو فعالیت گؤستریردیلر. دکابریست‌لرله اونسیت شاعیرین یارادیجی‌لیغیندا اؤز ایزینی بوراخیر. او، " چاادایئوه " ، " کند " و باشقا بو کیمی سیاسی شعیرلر یازیر. 1820-جی ایلده پوشکین هله لیسئیده تحصیل آلان زامان باشلادیغی " روسلان و لیودمیلا " پوئماسینی بیتیریر. پوئما تنقیدچی‌لر طرفیندن یاخشی قارشی‌لانمیر، شاعیر پوئما ژانری‌نین یوکسک کانون‌لارینی آشاغی سالماقدا ایتیهام اولونور. الکساندر پوشکینی سیاسی اثرلرینه گؤره سیبیره سورگون ائده بیلردیلر. قلینکا، کارامزین، چاادایئو کیمی دوستلاری‌نین حیمایه‌سی اونون جزاسی‌نین یونگول‌لشدیریلمه سی و سورگون عوضینه خیدمتی یئری‌نین اکاتیرینوسلاوا دَییشدیریلمه‌سی ایله نتیجه‌له‌نیر. 1820-جی ایلده اپیقرام‌لار یایدیغی اوچون شاعیر گونئییه سورگون ائدیلیر. سورگونده اولدوغو دؤرد ایل پوشکین اوچون هدر گئتمیر. بو ایللر ده او، "قافقاز اسیری" ، "باخچاسارای فونتانی" ، "قولدور قارداش‌لار" اثرلرینی یازیر، گله‌جکده اونا بؤیوک شؤهرت گتیره‌جک " یئوگنی اونِگین" رومانی اوزرینده ایشه باشلاییر.
الکساندر پوشکین میخایلووسکدا
[دَییشدیر]1823-جو ایلده پوشکین‌ین خیدمتی یئری اودِسسایا دَییشدیریلیر. بیر ایل سونرا ایستعفا اوچون موراجیعت ائدن شاعیر بو دفعه شیمال سورگونونه، مالیکانه‌سی‌نین اولدوغو میخایلووسک کندینه گؤندریلیر. بورادا او، "یئوگنی اونِگین " رومانی اوزرینده ایشی داوام ائتدیریر، " بوریس قودونوو"-و یازیر. میخایلووسکدا اولارکن اونا دکابریست‌لرین عوصیانی و دوستلاری‌نین اعدام ائدیلمه‌سی خبری چاتیر. آختاریشدان احتیاط‌لانان شاعیر آوتوبیوقرافیک قئیدلرینی محو ائدیر. 1826-جی ایلده 1. نیکولای پوشکینی موسکواچاغیریر و اونو حیمایه‌یه گؤتوره‌جگینی بیلدیریر. لاکین تزار طرفیندن وئریلن آزادلیق اوزون سورمور. 1828-جی ایلده دؤولت شوراسی پوشکین اوزرینده نظارت اوچون سرانجام وئریلیر. بو سرانجامدان سونرا شاعیر اؤزباشینا موسکونو ترک ائده رک قافقازا، دوستلاری‌نین یانینا گئدیر. سفر زامانی تأثورات‌لارینی پوشکین "ارزوروما سیاحت " اوچرکینده، "قافقاز" ، "اوچقون" ، "گورجوستان تپه‌لرینده" شعیرلرینده اوخوجولارا چاتدیریر.
بوْلدینو دؤورو
[دَییشدیر]1830-جو ایلده پوشکین ناتالیا قونچارووا ایله ائولنمک قرارینا گلیر. تویدان اول آتاسی طرفیندن اونا هدیه اولونموش بولدینو مالیکانه‌سی‌نین یاخین‌لیغیندا یئرلشن کیستنوکا کندینه گئدیر. موسکودا باش قالدیرمیش وبا اپیدمی اوزوندن اوچ آی بورادا قالماغا مجبور اولان شاعیرین یارادیجی‌لیغی‌نین بو دؤورو " بولدینو پاییزی " کیمی تانینیر. بولدینودا پوشکین " مرحوم ایوان پتروویچ بلکین‌ین پووئست‌لری" ، " کیچیک فاجیعه‌لر" ، "کولومنادا ائوجیک" و بیر چوخ باشقا اثرلر یازیر، " یوگنی اونِگین " رومانینی بیتیریر. 1831-جی ایلده ناتالیا قونچارووا ایله ائوله‌نیب پتربورقا کؤچن پوشکین همین دؤورده تاریخی مؤوضودا یازیلمیش "دوبرووسکی" ، "کاپیتان قیزی"[۵] و دیگر اثرلری قلمه آلیر.
30-جو ایللرین یارادیجی‌لیغی
[دَییشدیر]1832-جی ایلده پوشکین "دوبرووسکی" رومانینی یازماغا و پوقاچووون عوصیانی باره ده رومان اوچون ماتریال توپلاماغا باشلاییر. بوندان باشقا او، بو دؤور یارادیجی‌لیغی‌نین ان گؤزل نومونه‌لریندن اولان "قاراتوخماق قادین" ، "آندژِلو" ، "میس آتلی" ، " بالیقچی و قیزیل بالیق حاقدا ناغیل" ، "اؤلموش شاهزاده و یئددی پهلوان" اثرلری اوزرینده ده ایشله‌ییر. پتربورقا قاییتدیقدان سونرا مادّی چتین‌لیگه دوشن شاعیر 1834-جو ایلده ایستعفایا چیخیر و بوندان سونرا حیاتی درج اولونموش اثرلری‌نین گتیردیگی غئیری-ثابیت گلیرلردن آسیلی اولور. پوشکین دوهاسی‌نین تنزّولوندن خبر وئرن مادّی چتین‌لیک و تنقیدچی‌لرین آرام‌سیز هوجوم‌لاری شاعیرین یارادیجی‌لیغیندا بؤهرانین باش وئرمه‌سینه سبب اولور. لاکین واختینی هدر کئچیرمه‌ین الکساندر پوشکین 1. پطر زامانی‌نین تاریخی سندلری‌نین تدقیقی ایله مشغول اولور، "کاپیتان قیزی" رومانینی درج ائتدیردیگی " سوورِمِننیک " ادبی نشری‌نین تملی‌نین قویولماسیندا ایشتیراک ائدیر.
یاشامی‌‌نین سون ایللری
[دَییشدیر]
.jpg)
1834-جو ایلده پتربورقا گلن فرانسه‌لی بارون ژورژ دانتس پوشکین‌ین حیات یولداشی ناتالیا قونچارووایا وورولور و اونا دیقت گؤسترمگه باشلاییر. بو بیر چوخ دئدی-قودونون یارانماسینا سبب اولور. بو سببدن پوشکین دانتِسی دوئله چاغیرسا دا اونون ناتالیانین باجیسی یکاترینا نیکولایئونایا ائولنمک تکلیف ائتمه‌سیندن سونرا دوئل چاغیریشینی گئری گؤتورور. لاکین ائولندیکدن سونرا بئله دانتس پوشکین‌ین حیات یولداشینا دیقت یئتیرمکده داوام ائدیر. اینتریقانین بؤیومه‌سینده دانتسین آتاسی بارون قِککر‌نین ده رولو آز اولمور. بو حادیثه‌لردن اوسانان پوشکین دانتسین اونو دوئله چاغیراجاغینا اومید ائده‌رک بارون قِککِرنه تحقیرآمیز مکتوب یازیر. بئله ده اولور، 1837-جی ایل ژانویه‌نین 27-ده دوئل باش توتور. پوشکین قارنیندان اؤلومجول یارالانیر و 2 گوندن سونرا 1837-جی ایل ژانویه‌نین 29-دا وفات ائدیر. نوماییش‌لرین باشلایاجاغیندان احتیاط ائدن تزار پوشکین‌ین نعشینی پتربورقدان مخفی اولاراق چیخاریلماسینی امر ائدیر.
داهی شاعیرین اؤلومو دونیا ادبیاتینی کدر ایچینده بوغور. آذربایجان دراماتورقو میرزه فتحعلی آخوندوف شاعیرین اؤلومونه شعیر-مرثیه حصر ائدیر.
پوشکین شرق مؤوضوسونداکی اثرلرینده غزل فورماسیندان ایستیفاده ائتمیشدیر.
اثرلری
[دَییشدیر]پوئمالار
[دَییشدیر]- " روسلان و لیودمیلا "
- " قافقاز اسیری "
- " باخچاسارای فونتانی "
- " قاراچی‌لار "
- " تازیت "
- " میس آتلی "
- منظوم رومان:
- یئوگنی اونِگین
درام اثرلری
[دَییشدیر]- " بوریس قودونوو "
- " خسیس جنگاور "
- " موسارت و سالیئری "
- " داش قوناق "
- " وبا زامانی قوناق‌لیق "
- " سو پریسی "
نثر اثرلری
[دَییشدیر]- " بؤیوک پطرین عربی "
- مرحوم ایوان پتروویچ بلکین‌ین پووئست‌لری، ( " آتش " ، " چووغون " ، " تابوتچو " ، " ایستگاه گؤزتچیسی " ، " کندلی-خانیم " )
- " دوبرووسکی "
- " قاراتوخماق قادین "
- " کاپیتان قیزی "
ناغیل‌لار
[دَییشدیر]- " تزار سالتان، اونون اوغلو شؤهرتلی و قودرتلی پهلوان کنیاز قویدون سالتانوویچ و گؤزل قو قوشو شاهزاده قیز حاقیندا ناغیل "
- " بالیقچی و بالیق حاقیندا ناغیل "
- " اؤلو شاهزاده و یئددی پهلوان حاقیندا ناغیل "
- " قیزیل خوروز حاقیندا ناغیل "
اتک یازی‌لار
[دَییشدیر]قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ Ginzburg L. Ya. Sözləri haqqında. - İkincisi, artırılmış. - Leninqrad: Sovet yazıçısı, 1974. - s.172—243.
- ^ İvinski, 2015, səh. 32.
- ^ ПУШКИН, АЛЕКСАНДР СЕРГЕЕВИЧ | Энциклопедия Кругосвет. www.krugosvet.ru.
- ^ А. И. Рейтблат. Как Пушкин вышел в гении. М.: НЛО, 2001, с. 53
- ^ RTV. "Kitabşünas. "Kapitan qızı"" (az.). Youtube.com. 06.03.2016. İstifadə tarixi:2016-07-24.