یئر
.jpg)
یئر (سیمگه: .svg){kind=small}
) یا دا یئرکوره‌سی (لاتینجه: Terra) شمسی منظومه‌سینده گونشه ان یاخین اوچونجو سیارهدیر. گونش سیستمینده‌کی بئشینجی بؤیوک سیّاره‌در. زهره و مریخ سیّاره‌لرینین آراسیندا یئرلشیر. حیاتین اولدوغو بیلینن تک سیّاره‌دیر. یئرین سطحی ۵۱۰ میلیون موربع کیلومتردیر. بونون ۳۶۲ میلیون موربع کیلومتری و یا ۷۱٪-ی اوقیانوس، ۱۴۸ میلیون موربع کیلومتری و یا ۲۹٪-و قورو اراضیلرین پایینا دوشور.[۱] یئر سطحینین شمال یاریمکورهسینده قورولوغون ساحه‌سی عومومی اراضینین ۳۹٫۴٪-و، سویون ساحه‌سی ایسه ۶۰٫۶٪-سینی تشکیل ائدیر. جنوب یاریمکورهسینده قورولوغون ساحه‌سی ۱۹٪، سویون ساحه‌سی ایسه ۸۱٪ دیر. قورولوغون ساحه‌سی قوزئی یاریمکورهسینده گونئی یاریمکوره‌سینه نیسبت ۱۰٫۴٪ آرتیق‌دیر. سویون ساحه‌سی ایسه عکسینه، قوزئی یاریمکورهسینده گونئی یاریمکوره‌سینه نیسبت ۱۸٬۴٪ آزدیر. یئر سطحینده سو ایله قورو غئیری-برابر پایلانماقدان باشقا، قوزئی و گونئی یاریمکوره‌لرینده ده غئیری-برابر پایلانمیشدیر.[۲]
تاریخ[دَییشدیر]
یارانماسی[دَییشدیر]
ائدیلن آراشدیرمالار نتیجه‌سینده یئرین یاشی ۴٬۴۶۷ میلیارد ایل اولاراق حسابلانمیشدیر و عؤمرونو اوّلدن تاماملامیش بیر جاوان-تیپ اولدوزون داغیلمیش آرتیقلارینین و اولدوزلار آراسی مادّه‌نین بیر مرکز اطرافیندا دؤنه‌رک گئتدیکجه یوغونلاشماسییلا مئیدانا گلمیشدیر.
حیات و تکامول[دَییشدیر]
![[نشان]](/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
گلجک[دَییشدیر]
| بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
فیزیکی خوصوصیاتی[دَییشدیر]
ایچَری قورولوش[دَییشدیر]
| بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
|
Dərinlik[۴]
km |
Qat | Sıxlıq
q/sm3 |
Qalınlıq
km |
Temperatur
°C | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 0–35 | Yer qabığı[a] | Litosfer[b] | 2,2–2,9 | 35 | 0–1 100 | |
| 35–60 | Üst mantiya | 3,4–4,4 | 25 | |||
| 60–670 | Astenosfer | 610 | 1 100–2 000 | |||
| 670–2 890 | Mantiya | 4,4–5,6 | 2220 | 2 000–4 000 | ||
| 2 890–5 100 | Xarici nüvə | 9,9–12,2 | 2210 | 4 000–6 000 | ||
| 5 100–6 378 | Daxili nüvə | 12,8–13,1 | 1278 | 6 000 | ||
ایستیلیک[دَییشدیر]
| بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
سسی[دَییشدیر]
| بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
یاشاییش[دَییشدیر]
| بو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز. |
.jpg)
قایناقلار[دَییشدیر]
اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Earth»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۵ اوْکتوبر ۲۰۱۵ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
- ^ http://www.femto.com.ua/articles/part_1/1232.html
- ^ YER SƏTHİ QURULUŞUNUN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-09-10. یوْخلانیلیب2015-11-20.
- ^ (1979) «Structural geology of the Earth's interior». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 76 (9): 4192–4200. DOI:10.1073/pnas.76.9.4192. PMID 16592703.
- ^ The Interior of the Earth. USGS (26 İyul 2001). یوْخلانیلیب24 Mart 2007.
منابع[دَییشدیر]
قایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «lower-alpha» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="lower-alpha"/> یافت نشد.