کیلوگیرم
| کیلوگیرم | |
|---|---|
 | |
| بیریم بیلگیسی | |
| اؤلچو سیستمی | اس‌آی اصلی بیریملری |
| نه‌یین بیریمی | کۆتله |
| سیمگه | kg |
| بیریم دؤنۆشوملری | |
| ۱ kg ... | ... برابر دیر ... |
| آوواردوپوآ | ≈ 2.205 پوند[۱] |
| British Gravitational | ≈ 0.0685 ایسلاق |
کیلوگیرم ویا کیلوقرام (اینگیلیسجه: Kilogram)، کۆتله‌نین میلتلرآراسی بیریملر سیستمینده اوْلان اصلی بیریمی دیر و kg سیمگه‌سی ایله گؤستریلیر. معمولا قیسا اولاراق کیلو آدلاندیریلیر. ۱ کیلوگیرم دقیقا بیر لیتر سو'یون کۆتله‌سی دیر.
۱۷۹۵-جی ایلده کیلوگیرم بیر لیتر سو'یون کۆتله‌سی اوْلاراق تعریفلنمیشدیر. ۱۸۷۹-جو ایلدن ۲۰ مئی ۲۰۱۹ تاریخینه‌دک، بیر پلاتین-ایریدیوم جینسیندن اوْلان سیلندر (اوستووانه)، میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی (IPK) آدلاناراق متریک سیستمینده کۆتله بیریمی اۆچون ایستاندارد سئچیلمیشدیر.[۲]
تعریف[دَییشدیر]
کیلوگیرم اۆچ فیزیکسل ثابیتین واسیطه‌سی ایله تعریفلنیر: ایشیق سۆرعتی c، اؤزل بیر اتوم گئچیش فرکانسی ΔνCs و پلانک ثابیتی h.[۳][۴]
- (299792458)2/(6.62607015×10−34)(9192631770)hΔνCs/c2 = 1 kg
بو تعریفده پلانک ثابیتی 6.62607015×10−34 میقداری ایله برابر نظرده آلینیر و بیریمی kg⋅m2⋅s−1 (همان J⋅s) دیر کی بو بیریمده اوْلان متر و ثانیه c و ΔνCs واسیطه‌سی ایله تعریلفلنیرلر.
قاباقکی تعریف[دَییشدیر]
گیرم (1/1000 کیلوگیرم) قاباقجا ۱۷۹۵-جی ایلده بۇزون اریمه نۆقطه‌سینده اوْلان بیر سانتیمتر مۆکعب سویون کۆتله‌سی اوْلاراق تعریفلنمیشدیر.[۵] ۱۷۹۹-جو ایلده «Kilogramme des Archives»[۶] آدلانان بیر پلاتین جینسیندن اوْلان نومونه، کیلوگیرمین ایستانداردی اۆچون یارادیلمیشدیر و ۱۸۷۵-جی ایلیندن باشلایاراق کیلوگیرمین میلّتلر آراسی نومونه‌سی اوْلاراق تانیملاندی. بو نومونه‌نین کۆتله‌سی، ماکزیموم سیخلیق و اتموسفر باسقیسی آلتیندا اوْلان بیر دسیمتر مۆکعب سۇیون کۆتله‌سی ایله برابر ایدی.
۱۸۷۹-جو ایلده، آغیرلیقلار و اؤلچولر کوْنفرانسیندا (CGPM) بیر پلاتین-ایریدیوم جینسیندن اوْلان سیلندر (اوستووانه)، میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی (IPK) آدلاناراق متریک سیستمینده کۆتله بیریمی اۆچون ایستاندارد سئچیلمیشدیر.[۷]
کیلوگیرم سوْنونجو اصلی بیریم ایدی کی فیزیکسل میقدارلار و ثابیتلر یئرینه اینسان الی ایله یارادیلمیش بیر نومونه ایله تعریفلنیردی.[۷]
میلتلرآراسی کیلوگیرم نومونه‌سی‌نین دییشیلمه‌سی[دَییشدیر]
آد[دَییشدیر]
بیریملر آراسیندا، آدینین بیر پارچاسی اس‌آی اؤن‌اکی (کیلو) اوْلان تکجه بیریم کیلوگیرم دیر. کیلوگیرم آدی فرانسه‌جه اولان kilogramme سؤزوندن آلینمیشدیر. آنجاق بو آدین کؤکو یونانجا "مین" آنلامیندا اوْلان کیلو (χίλιοι/khilioi) و لاتینجا "کیچیک آغیرلیق" آنلامیندا اوْلان gramma سؤزلرینین بیرلشمه‌سیندن دۆزلمیشدیر.
آغیرلیق و کۆتله[دَییشدیر]
کیلوگیرم کۆتله‌نین بیریمی دیر. کۆتله ایلمسیزلیک (اینرسی) ایله ایلگیلی بیر کمیّت دیر. بیر جیسمین آغیرلیغی، ائتگیسینده اوْلدوغو یئرچکیمی مئیدانینا باغلی دیر[۸]، آما جیسمین کۆتله‌سی یئرچکیمیندن مۆستقیل اولاراق ثابیت و دییشیلمزدیر. نئجه کی جاذیبه گۆجۆنون دییشیلمه‌سینه گؤره بیر جیسمین آی اۆستونده اوْلان آغیرلیغی، همن جیسمین یئر اۆزونده‌کی آغیرلیغی ایله فرقلی اوْلابیلر، آنجاق اوْ جیسمین کۆتله‌سی آیدا و یئرده برابر و دییشیلمز دیر. کۆتله‌نین بیریمی کیلوگیرم و آغیرلیغین بیریمی ایسه نیوتون دور.
۲۰۱۹ اس‌آی اصلی بیریملری‌نین یئنی‌دن تعریفلنمه‌سی[دَییشدیر]
اس‌آی اؤن‌اَکلری[دَییشدیر]
کیلوگیرم کۆتله‌نین اصلی بیریمی اولدوغونا رغما، اس‌آی اؤن‌اکلری «کیلوگرم» ایله یوخ، بلکه «گیرم» ایله ایشلنیرلر. چۆنکو کیلوگیرم اؤزو گیرم'ین بیر اؤن‌اکه یاپیشماسیندان دۆزلمیشدیر.[۹] (کیلو + گیرم)
| آلت ضریب‌لر | ضریب‌لر | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| دَیَر | سیمگه | آد | دَیَر | سیمگه | آد | |
| ۱۰-۱ g | dg | دسی‌گیرم | g ۱۰۱ | dag | دکاگیرم | |
| ۱۰−۲ g | cg | سانتی‌گیرم | ۱۰۲ g | hg | هکتوگیرم | |
| ۱۰−۳ g | mg | میلی‌گیرم | ۱۰۳ g | kg | کیلوگیرم | |
| ۱۰−۶ g | µg | میکروگیرم | ۱۰۶ g | Mg | مقاگیرم | |
| ۱۰−۹ g | ng | نانوگیرم | ۱۰۹ g | Gg | قیقاگیرم | |
| ۱۰−۱۲ g | pg | پیکوگیرم | ۱۰۱۲ g | Tg | تراگیرم | |
| ۱۰−۱۵ g | fg | فمتوگیرم | ۱۰۱۵ g | Pg | پتاگیرم | |
| ۱۰−۱۸ g | ag | آتوگیرم | ۱۰۱۸ g | Eg | اکزاگیرم | |
| ۱۰−۲۱ g | zg | زپتوگیرم | ۱۰۲۱ g | Zg | زتاگیرم | |
| ۱۰−۲۴ g | yg | یوْکتوگیرم | ۱۰۲۴ g | Yg | یوْتاگیرم | |
| چوْخ ایشلنن اؤن‌اَکلر قالین فونت (Bold) ایله یازیلمیشلار. | ||||||
قایناقلار[دَییشدیر]
- ^ The avoirdupois pound is part of both United States customary system of units and the Imperial system of units. It is defined as exactly 0.45359237 kilograms.
- ^ International prototype of the kilogram (IPK). International Bureau of Weights and Measures.
- ^ Draft Resolution A "On the revision of the International System of units (SI)" to be submitted to the CGPM at its 26th meeting (2018) (PDF), 2018-04-29-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر, 2019-07-20-ده یوخلانیب
{{citation}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ Decision CIPM/105-13 (October 2016). The day is the 144th anniversary of the Metre Convention.
- ^ Decree on weights and measures (April 7, 1795). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-02-25. یوْخلانیلیب2019-11-15. “Gramme, le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre, et à la température de la glace fondante.”
- ^ Armoire de fer, (in English: Iron chest), vault built in 1790 and used to store kilogram and metre prototypes
- ^ ۷٫۰ ۷٫۱ Resnick, Brian (May 20, 2019). "The new kilogram just debuted. It’s a massive achievement.". vox.com. https://www.vox.com/science-and-health/2019/5/17/18627757/kilogram-redefined-world-metrology-day-explained. Retrieved May 23, 2019.
- ^ de Silva, G.M.S. (2002), Basic Metrology for ISO 9000 Certification, Butterworth-Heinemann
- ^ BIPM: SI Brochure: Section 3.2, The kilogram
