ابن خلدون

Ibn Khaldun
Statue at the Cathedral of St. Vincent de Paul, Avenue Habib Bourguiba, تونیس
Born	۲۷ مه ۱۳۳۲
Died	Not recognized as a date. Years must have ۴ digits (use leading zeros for years < ۱۰۰۰). (یاش Error: Need valid year, month, day) قاهیره، مملوک سولطانلیغی (میصر)
Region	تونیس
دین	Islam
مذهب	Sunni^[۱]
فقه	مالکی^[۲]
مسلک	Ash'ari^[۳]
اساس ماراق(لار)	Historiography Sociology Economics Demography Political science
گؤرکملی فیکیر(لر)	Cyclical theory of Empires, Asabiyyah, Economic Growth Theory,^[۴] Supply and Demand Theory^[۵]
Influenced by Ibn Jarir, Ibn Hazm, At-Turtushi,^[۶] Ibn Abi Zar, Muhammad ibn Zakarīya Rāzi
Influenced Ibn al-Khatib, Ibn al-Azraq, Ibn al-Sakkak, تقی‌الدین مقریزی

دین	ایسلام^[۷]

ابن خلدون موجسمه‌سی تونس‌ده

ابن خلدون[دَییشدیر]

این خلدون (عربجه بۆتون آدی: أبو زید عبد الرحمن بن محمد بن خلدون الحضرمی؛ د. ۲۷مئی۱۳۳۲، تونیس - اؤ. ۱۹ مارس۱۴۰۶، قاهیره) — چاغداش تاریخین، سوسیولوژینین و ایقتیصادیاتین اؤنجوللریندن بیری اولاراق قبول ائدیلن XIV-نجی عصر فیلوسوفو، دؤولت خادیمی و تاریخچیسی. نوفوذلو بیر عاییله نین اؤولادی اولدوغو اوچون گؤزل تحصیل آلمیش، تونیسده و مراکشده دؤولت وظیفه لرینده خیدمت ائتدیکدن سونرا قرانادا و میصیرده چالیشیب. شومالی آفریقانین او دؤنمکی غئیری-ثابیت و اینتریقالارلا دولو سیاسی قورولوشو اونون ۲ ایل حبسده یاتماسینا سبب اولموشدور. داها سونرا بدوی قبیله‌لرینی چوخ یاخشی تانیماسینا گؤره آختاریلان بیر دؤولت خادیمی و موشاویره چئوریلمیشدیر. دمشقی ایشغال ائدن امیر تئیمورلا اولان گؤروشمه‌سی تاریخه دوشموشدور.

سیاسی فعالیتدن چکیلدیکدن سونرا آدینی تاریخه یازان ۷ جیلدلیک دونیا تاریخی، کیتاب اول-ایبئر و اونون گیریش کیتابی اولاراق دوشوندویو مقدمه نی یازیب. اثری عرب دونیاسینا جیدی تأثیر گؤسترمه‌سه ده، عثمانلی تاریخ آنلاییشینا دریندن تأثیر گؤسترمیشدیر. بیر چوخ عثمانلی تاریخچیسی عثمانلی دؤولتینین یوکسه‌لیشینی و تنززولونو اونون نظریییه‌لری ایله اساسلاندیرمیشدیر. XIX-نجو عصرده ایبن خلدون آوروپا تاریخچیلری طرفیندن کشف ائدیلمیش و اونون فعالیتی یوکسک قییمتلندیریلمیشدیر.

ب دان دییش ۱۰۰۰ مقاله

آکتور و مدللر	سارا برنارد چارلی چاپلین مارلنه دیتریش مریلین مونرو

رساملار و معمارلار	لوکوربوزیه سالوادور دالی آلبرشت دورر وینسنت وان قوق فرانسیسکو قویا کاتسوشیکا هوکوسای فریدا کاهلو لئوناردو داوینچی هانری ماتیس میکل‌آنژ پابلو پیکاسو رافائل رمبرانت پیتر پائول روبنز معمار سینان دیگو ولاسکس اندی وارهول فرانک لوید رایت

یازیچیلار، دراماتورقلار و شاعیرلر	ابونواس هانس کریستیان آندرسن ماتسوئو باشو خورخه لوئیس بورخس لرد بایرون میقل د سروانتس جفری چاسر آنتون چخوف دانته آلیگیری چارلز دیکنز فیودور داستایفسکی گابریل گارسیا مارکز یوهان ولفقانق فون قؤته حافیظ شیرازی هومر ویکتور هوقو جئیمز جویس فرانتس کافکا کالیداس لی‌پو نجیب محفوظ مولیر اووید مارسل پروست الکساندر پوشکین ویلیام شکسپیر سوفوکلس رابیندرانات تاقور لئو تولستوی مارک تواین ویرژیل

بسته‌کارلار و موسیقیچیلر	لویی آرمسترانق یوهان سباستیان باخ بیتلز لودويک بتهوون هئکتور بئرلیوز یوهانس برامس رولینق استونز Johannes Brahms فرئدریک شوپن آنتونین دورژاک گئورگ فردریک هندل گوستاو مالئر جیمی هندریکس ولفقانق آمادئوس موتسارت ادیت پیاف Giacomo Puccini الویس پریسلی Franz Schubert Igor Stravinsky Pyotr Ilyich Tchaikovsky ام کلثوم (شارکیچی) Giuseppe Verdi Antonio Vivaldi ولادیمیر ویسوتسکی Richard Wagner Edqar Varez Olivye de Messian آلتی‌لیق Georges Auric Lui Dyurey Artur Onegger Darius Miyo Francis Poulenc Jermena Tayeferr

تدقیقاتچیلار و سیاحلار	روآل آموندسن نیل آرمسترانق ژاک کارتی کریستوف کولومب جئیمز کوک ارنان کورتز یوری قاقارین واسکو دا قاما ابن بطوطه فرنان ماژلان مارکو پولو Zheng He

عالیملر، اختیارچیلار، ریاضیاتچیلار	ارشمیدوس ابن سینا تیم برنرز لی نیکلاس کوپرنیک ماریا کوری چارلز داروین توماس ادیسون آلبرت انیشتین اقلیدس لئونارد اویلر مایکل فارادی انریکو فرمی فیبونانچی هنری فورد ژوزف فوریه Galen قالیلئو قالیله یوهان فردریک قاوس یوهان گوتنبرگ جیمز ژول یوهانس کپلر خوارزمی قوتفرید لایبنیتس کارل لینه جیمز کلرک ماکسول دمیتری مندلیف آیزاک نیوتون لویی پاستور ماکس پلانک ارنست رادرفورد اروین شرودینگر نیکولا تسلا آلن تورینق جیمز وات

فیلسوفلار و انسانچیلار	ارسطو کونفوسیوس سیمون دو بوار Chanakya نوآم چامسکی رنه دکارت زیقموند فروید Georg Wilhelm Friedrich Hegel ابن خلدون Immanuel Kant John Maynard Keynes لائو زی John Locke Niccolò Machiavelli کارل مارکس فردریک نیچه افلاطون ژان ژاک روسو ژان پول سارتر Sima Qian Adam Smith Socrates ولتر ماکس وبر Ludwig Wittgenstein Zhu Xi

سیاسی اؤندرلر	اکبر شاه ایسکندر آشوکا مصطفی کمال آتاتورک آقوستوس David Ben-Gurion اوتو فون بیسمارک سیمون بولیوار ناپلئون بوناپارت ژولیوس سزار بؤیوک کارل وینستون چرچیل بیرینجی کونستانتین ایکینجی کوروش شارل دو قول بیرینجی الیزابت (بریتانیا) ماهاتما قاندی چنگیزخان ارنستو چه قوارا آدولف هیتلر Joan of Arc مارتین لوتر کینگ ولادیمیر لنین آبراهام لینکلون Louis XIV of France Rosa Luxemburg نلسون ماندلا Mao Zedong Jawaharlal Nehru Kwame Nkrumah بیرینجی پتر چین شی هوانق فرانکلین دلانو روزولت صلاح الدین ایوبی ايستالین بیرینجی سلیمان Sun Yat-sen امیر تئیمور عمر بن خطاب جورج واشینقتون

دین آداملاری	ابراهیم پئیغمبر Thomas Aquinas Augustine of Hippo بودا ابوالحمید الغزالی عیسی پئیغمبر مارتین لوتر موسی پئیغمبر محمد پولوس

فلسفه	فلسفه گؤزللیک دیالکتیک سایکولوژی Epistemology فمینیزم ایستک آزادلیغی بیلیک منطیق ایدراک گئرچک‌لیک حقیقت داورانیش دۇیغو سئوگی پیسکولوژی دوشونجه

دین	الله میتولوژی دۆنیاگؤروشو فلسفه‌لری آتئیزم فوندامنتالیزم ماتریالیزم مونوتئیزم پولیتئیزم روح دین بودیزم مسیحیت کاتولیک کونفسیوسچیلیک هیندوئیزم شیوا ایسلام شیعه جاینیزم یهودیلیک سیکچیلیک تائوئیزم زردوشتلوک عیرفان مکتبلری صوفیچیلیک یوقا ذن

توپلوم	جامیعه تمدون تحصیل عائیله اوشاق کیشی ائولیلیک قادین

سیاست	سیاست آنارشیسم کولونیزم کومونیزم موحافیزکارلیق دموکراسی دیکتاتورلوق دیپلوماسی فاشیزم کوره‌سله‌لشمه حؤکومت ایدئولوژی ایستعمار لیبرالیزم مارکسیزم حؤکمدارلیق میلتچیلیک جومهوریت سوسیالیزم دؤولت حیزب تبلیغات تروریزم

آلیش-وئریش، حوقوق	ایقتیصاد سرمایه کاپیتالیزم ارز یورو یئن دولار صنایع پول وئرگی حوقوق کونوانسیون

اۇلوسلارآراسی تشکیلاتلار	آفریقا ایتیفاقی عرب بیرلیگی آسه‌آن باغیمسیز دؤولتلر بیرلیگی میلتلر بیرلیگی اوروپا بیرلیگی قیزیل آی ناتو نوبل جاییزه‌سی اوپک بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی International Court of Justice اولوسلارآراسی پول صندوقو یونسکو دونیا اینسان حاقلاری بیان‌نامه‌سی عوموم دونیا ساغلیق تشکیلاتی دونیا بانکی دونیا تیجارت تشکیلاتی

دیل و ادبیات	دیل دیللر: عرب دیلی بنقال دیلی چین دیلی اینگیلیس دیلی ایسپیرانتو فرانسه دیلی آلمان دیلی یونان دیلی عبرانی دیلی هیندی ژاپون دیلی لاتین دیلی فارس دیلی روس دیلی سانسکریت ایسپانیا دیلی تامیل دیلی تورک دیلی دیلچیلیک قرامر سؤز آد فعل الیفبا عرب الیفباسی چین یازی‌سی کیریل الیفباسی یونان الیفباسی Hangul لاتین الیفباسی حرف ساوادلیلیق یازی ادبیات نثر بدیعی ادبیات مین بیر گئجه رومان Dream of the Red Chamber Gendzi haqqında povest شعر گیل قمیش داستانی ایلیاد ماهاباراتا شاهنامه

آسترونومی	آسترونومی گزگنچه بؤیوک پارتلاییش قارا دلیک قویروقلو اولدوز قالاکسی سامان یولو ایشیق ایلی آی گزگن یئر موشتری مریخ عطارد نپتون زحل اورانوس زهره گونش سيستمی اولدوز گونش Universe

بیولوژی و آناتومی	جانلی بیلیم Bioloji materiallar DNA آنزیم پروتئین Botany اؤلوم اینتیحار ائکولوژی Endangered species Domestication یاشاییش Bioloji sistematika Species Metabolism هضم سیستمی فوتوسینتز Respiratory system Evolution اوره‌مه (تکثیر) حامیله‌لیک Gender آناتومی سلول قان دؤورانی قان اورک Endokrin sistemi هضم یولو اینسانین یوغون باغیرساغی اینسانین نازیک باغیرساغی قارا جیگر اؤرتوک سیستمی قادین دؤشو دری Muscle عصب سیستمی بئیین دویغو قولاق بورون گؤز Reproduktiv sistem اینسانین تنفوس سیستمی آغ جیگرلر ایسکلت Medicine Zərərli vərdişlər Altshaymer Xəstəliyi سرطان Cholera Influenza Dentistry Disability Korluq Hearing loss اسکیزوفرنی مریضلیق (نوخوشلوق) دواء آزیترومایسین متوکلوپرامید متوکاربامول سفیکسیم دیفن هیدرامین آلپرازولام سیپروفلوکساسین دکسترومتورفان مترونیدازول کلیدینیوم سی کلونازپام مترونیدازول کلیدینیوم سی فلوکستین اتانول نیکوتین Nicotiana tabacum ساغلام‌لیق باش آغری‌سی Myocardial infarction Malaria Pis qidalanma Obesity Pandemic آنتی‌بیوتیک‌ Benzilpenisillin Pneumonia Poliomyelitis Sexually transmitted infection ایدز Stroke Tuberculosis دیابت ویروس Influenza Chickenpox

اورقانیزم	جانلی‌لار حئیوان بوغوم‌آیاق‌لیلار حشراتلار قاریشقا آری کپنک هؤرومچکیمی‌لر خوْردالیلار سۇدا-قۇرودا یاشایانلار قۇیروقسوزلار قوش تویوق Columba (genus) بالیقلار کوسه ممه‌لیلر دوه پیشیک اینک ایت فیل آت قويون آسلان دونوزلار پریماتلار اینسان Cetacea سوروننلر دایناسور ایلانلار آرکیا باکتری گؤبلکلر بیتکی چیچک Ağac Protist

شیمی	شیمی بیوکیمیا بیلشیک تورشو Base (chemistry) Salt (chemistry) کیمیاسال المنت لر کیمیاسال المنت‌لر تابلوسو آلومینیوم کربون پاخیٛر قیزیل هلیوم هیدروژن دمیر نئون نیتروژن/آزوت اوکسیژن گۆمۆش اؤزوی کیمیا الکول کاربوهیدروژئن Hormone Lipid مولکول

ایقلیم و ژئولوژی	اوچقون ایقلیم النینو قلوبال ایستیلشمه زلزله ژئولوژی معدن مادّه‌سی آلماس Plate tectonics Dağ süxuru طبیعی فاجیعه سونامی یانارداغ هاوا بولود داشقین یاغیش قار BM-30 Smerch Tropical cyclone کولک

فیزیک	فیزیک ایومه آتوم انرژی انرژی‌نین ساخلانماسی قانونو الکترو مغناطیس موجو قیزیل آلتی ایشیقی بنؤشه‌یی اوستو ایشیغی ایشیق رنگ کلاسیک مکانیک قووت Classical electromagnetism مغناطیس مئیدانی یئر چکیمی Length (disambiguation) دمیرقاپان Mass (disambiguation) Metal Khachardzan Nuclear fission State of matter Gas مایع پلاسما برک جیسم Quantum mechanics Radioactive decay Theory of relativity Special relativity یاری‌ایلتکن Sound Speed ایشیق سورعتی زامان ترمودینامیک Measurement Joule Kelvin کیلوگیرم لیتر متیر Newton (unit) میلتلر آراسی بیریملر سیستمی ثانیه ولت وات تقویم قریقور تقویمی عصر گون آی ساعات قورشاغی هفته ایل

ایلنجه	اویون اؤدول شطرنج Go (game) قومار تک-تکه دؤیوش کاراته جودو اولمپیک اویونلاری ایدمان یونگول ایدمانلار اوتوموبیل یاریشی بئیسبال بسکیتبال کریکت فوتبال قولف Rugby football تنیس اویونجاق

تاریخ٬ جوغرافیا	ایبتیدائی جامیعه قورولوشو داش دؤورانی تونج دؤنمی دمیر دؤنمی بین النهرین اسکی میصر قدیم یونان روم ایمپیراتورلوغو هان سولا‌له‌سی قوپتا ایمپیراتورلوغو عباسی خلافتی آیدینلانما چاغی آزتکلر بیزانس ایمپیراتورلوغو صلیب یۆروشلری روم ایمپیراتورلوغو یوز ایل‌ ساواشی اورتا عصرلر موغول ایمپیراتورلوغو مین سولا‌له‌سی عوثمانلی ایمپیراتورلوغو Reformation اوتوز ایللیک ساواش رونسانس تان سولا‌له‌سی وایکینقلر آمریکا بیرلشمیش ایالتلری وطنداش ساواشی Apartheid بریتانیا ایمپیراتورلوغو سویوق ساواش Cultural Revolution بؤیوک فرانسه اینقیلابی بؤیوک بؤحران هولوکاست صنایع اینقیلابی نازی آلمان Meiji period اوکتوبر اینقیلابی تزین سولا‌له‌سی ورسای باریش مۆقاویله‌سی ویتنام ساواشی بیرینجی دونیا ساواشی ایکینجی دونیا ساواشی

جوغرافیا	باشکند شهر بؤلگه صحرا قوزئی قوطبو اوقیانوس یاغیش مئشه‌سی چای دنیز گونئی قوطبو

بؤلگه‌لر٬ قارّه‌لر	آفریقا جنوبی قوطب آسیا اوروپا اورتا شرق قوزئی آمریکا اوقیانوسیه گونئی آمریکا

اؤلکه‌لر	افغانیستان الجزاییر آرژانتین اوتریش اوسترالیا بنقلادش برزیل بؤیوک بریتانیا کانادا چین خالق جومهوریتی کنقو دموکراتیک جومهوریتی کوبا میصر اتیوپی فرانسه آلمان یونان هیندوستان اندونزی ایران عیراق ایسراییل ایتالیا ژاپون مکزیک نوروژ نیوزیلند نیجریه پاکیستان لهیستان پورتوقال روسیه سعودی عربیستان گونئی آفریقا جومهوریتی گونئی کوره ایسکاتلند ایسپانیا سودان سوئد تانزانیا تایلند تۆرکیه اوکراین بیرلشمیش عرب امیرلیکلری آمریکا بیرلشمیش ایالتلری واتیکان ویتنام ونزوئلا

شهرلر	آمستردام آتن بغداد بانکوک پکن برلین بوقوتا بروکسل بوئنوس آیرس قاهیره کئیپ‌تاون دمشق دهلی داکا هونق کونق ایستانبول جاکارتا قلاسقو قودس کراچی کینشاسا کلکته لاقوس لوس‌آنجلس لندن مادرید مکه مکزیکو سیتی موسکو بمبئی نایروبی نیویورک پاریس ریو دو ژانیرو روم سنت پترزبورق سانپائولو سئول شانقهای سنقاپور سیدنی تهران توکیو ویئن واشینقتون

سۇلار٬ آخینلار	آمازون چایی قوزئی بۇز اوْقیانوسو آتلانتیک اوقیانوسو بالتیک دنیزی قارا دنیز کارائیب دنیزی خزر دنیزی کونقو دونای گنگ بؤیوک مرجان دیواری بؤیوک گؤللر هیند اوقیانوسو سند چایی بایکال گؤلو تانقانیکا ویکتوریا گؤلو آرالیق دنیزی میسیسیپی چایی نیجر نیل خوآن قوزئی دنیزی بؤیوک اوقیانوس پاناما کانالی راین سوئز کانالی گونئی اوقیانوسو وولقا یانقتسه

داغلار٬ چؤللر	آلپ داغلاری آند داغلاری هیمالیا داغلاری کلیمانجارو اورست داغی قایالی داغلار صحرا چؤلو

منابع[دَییشدیر]

↑ IBN KHALDUN - His Life and Work. یوْخلانیلیب25 February 2017.
↑ Ahmad, Zaid (2010). "Ibn Khaldun". In Oliver Leaman. The Biographical Encyclopaedia of Islamic Philosophy. Continuum. (subscription required (help)).
↑ Doniger, Wendy (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webstar Inc. p. 82. ISBN 0-87779-044-2.
↑ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Muqaddimah 2 1995 p 30 وارد نشده‌است
↑ Weiss 1995, səh. 31 quotes Muqaddimah 2:276–78
↑ In al-Muqaddima Ibn Khaldun cites him as a pioneer in sociology
↑ • Joseph J. Spengler (1964). "Economic Thought of Islam: Ibn Khaldun", Comparative Studies in Society and History, 6(3), pp. 268-306.
• Jean David C. Boulakia (1971). "Ibn Khaldûn: A Fourteenth-Century Economist", Journal of Political Economy, 79(5), pp. 1105-1118.

ابن خلدون[دَییشدیر]

منابع[دَییشدیر]

دوْلانماق مِنوسو

شخصی آراجلار

آد فضالاری

دئییش‌لر

گؤرونوشلر

داها

آختار

دوْلانماق

آیری پروژه‌لرده

چاپ ائت/ائشیگه چیخارت

آلتلر

آیری دیل‌لرده