عیرقچیلیک
| Part of a series on |
| آیریمجیلیک |
|---|
| مخصوص فورملار |
 آیریمجیلیک پوْرتالی |
عیرقچیلیک (İrqçilik)، راسیزم و یا نژادپرستی، اینسان‌لاری آیری-آیری ایرق و نژادا بؤلور. هر عیرق و یا نژادا عایید اولان اینسانلارین هامیسی اؤزل خصوصیت‌لره مالیکدیرلر و بۇ خصوصیت‌لرله او بیری عیرق‌لرله فرقلنیرلر. بۇ دوشونجه‌یه اینانان‌لار عیرق‌لارین و نژادلارین بعضی‌سین آلچاق و بعضی‌سین اوستون بیلیرلر.[۱][۲][۳]
عیرقچی، اینسان عیرقلارینین رنگ و فیزیکی شکیل اساس آلیناراق بیربیرلریندن اوستونلویونو تمل آلان عیرقچیلیق فلسفه‌سینه منیمسه‌میش شخص‌لره وئریلن آددیر. عیرقچی اینسانلارین گؤسترمیش اولدوغو بۇ توتوما ایسه «عیرقچیلیق» آدی وئریلمک‌ده‌دیر.
عیرقچیلیق گئنل اولاراق چئشیتلی اینسان عیرقلاری آراسینداکی بییولوژیک فرقلیلیقلرین کولتورل و یا بیرئیسل مسئله‌لری ده تأیین ائتمه‌سی گرکدییینه و دوغال سسب‌لرله بیر عیرقین (داها چوخ اؤز عیرقینین) دیگرلریندن اوستون اولدوغونا و دیگرلرینه حوک ائتمه‌یه حاقّی اولدوغونا دویولان اینانج و یا بۇ دیگرلری قبول ائدن دوکتریندیر. اورتایا چیخیش ندنلری آراسیندا داها چوخ ائکونومیک ندنلری اولماسی یانی‌سیرا دوشونسل ندنلره ده دایانماقدادیر.
عیرقچیلیق تئرمی داها چوخ، اؤز ائتنیک کولتور باشقالارینی تک معیار اولاراق بلیرله‌مک (ائتنیک مرکزیت‌چیلیک)، فرقلیلیق قورخوسو (zenofobi)، عیرقلار آراسیندا بیرلشمه‌لره و ایلیشکیلرق قارشیتلیق و میلیتچیلیک کیمی قاوراملاری دا آنلادیر. عیرقچیلیق، سوسیال آیریمچیلیغی، عیرقلار آراسیندا فرق بیرله‌شدیریلمه‌سینی و سوی قیریما قدر وارابیلن شیددتی حاقلی گؤستئرمکده‌دیر.
عیرقچیلیق گئنل چیزگیلر ایله اینجه‌له‌ندییینده اؤز قانینی داشییان، عئینی دیلی دانیشان، و عئینی سویدان گئلنلرین باشقا سویلاردان گئلنلری آشاغیلاماسی اولاراق آلقیلانیر. باشی اؤلچوملرینه دایاناراق اینسان تورونو بئش گروبا آییردی: قافقازیالی (بیاض ایرق)، موغول، ائتییوپیالی، آمریکا یئرلیسی و مالایالی. داها سونرا بوتون جانلیلاری صینیفلاندیران ایسوئچلی (سوئدلی) بییولوق Carolus Linnaeus دَری رنگینه گؤره آییرد ائتدییی دؤرد دَییشیک ایرق تانیملادی. اونو ایزله‌ین بییولوق‌لار دا فیزیکسل اؤزه‌للیکلری تمل آلان ایرق گروپلاری اوستونده چالیشدیلار. نه وار کی، بۇ تور صینیفلاندیرمالارین علمی و کسین اولمادیغی داها سونرا آنلاشیلدی.