بانک
بانک - فیزیکی و حۆقوقی شخصلردن دپوزیتلرین و یا دیگر قایتاریلان یاردیملرین جلب ادیلمه‌سی، اؤز آدین‌دان و اؤز حسابینا کردیتلرین وئریلمه‌سی، هابله موشتریلرین تاپشیریغی ایله کؤچورمه و حسابلاشما-کاس‌سا عملیّاتلارینی مج‌مو حال‌دا حیاتا کچیره‌ن مالییه-کردیت تشکیلاتی. حۆقوقی ایستاتوس باخیمین‌دان حۆقوقی شخص‌دیر.
بانک – پول یاردیملرینین توْپلانماسی، کردیتلرین وئریلمه‌سی، پوللا هسابلاشمالارین حیاتا کچیریلمه‌سی، پولون امیس‌سییاسی، مۆختلیف قیمت‌لی کاغیذلارین بوراخیلماسی و س. خۆصوصیت لرینی یئرینه یتیره‌ن ایقتیصادی تشکیلاتلاردیر.[۱]
بانکلارین اساس وظیفه‌سی کردیتورلاردان بورج آلانلارا، آلیجیلاردان ساتیجیلارا پول یاردیمینین یؤنلدیلمه‌سین‌ده واسطه‌چی‌لیک اتمک‌دیر.
بانکلار کچیردیکلری عملیّاتلارین خصوصیّتینه گؤره امیس‌سییا و کوممرسییا، وئریلن کردیتلرین خصوصیّتینه گؤره اۇزونموددت‌لی و قیسامودّت‌لی، مولکیتین خصوصیّتینه گؤره اساساً دؤولت، سهامدار، کووپراتیو، بلدییه و قاریشیق بانکلارا بؤلونورلر. بانک سیستمی پول یاردیملرینین مرکزلشمه‌سینی و اوْنلارین بورج کاپیتالینا چوئریلمه‌سینی تنزیملییر.[۲]
تاریخ[دَییشدیر]
قدیم بابیلده، میصرده، یوناندا بانک فعالیّتینین اوْلدوغو اعتیبارلی تاریخی قایناقلاردان معلوم‌دور.
ا.ا. ۲۱۰-جو ایلده رومدا صررافلارلا علاقه دار بیر قرار نشر اوْلون‌دو. بۇ قرارا گؤره سیاسی مۆباحیثه‌لر، دؤولت ایدارتمه‌سی ایله باغلی موذاکیره‌لر آپاریلان فوروم میدانین‌دا سررافلار اۆچون خصوصی بیر بؤلمه آیریلاجاق‌دی.
بۇ سبب‌دن "بانکا" سؤزو بیزه ایتالیا دیلیدن گلمیش‌دیر. اوْرتا عصرلرده ایتالیا سررافلار ایشلرینی یول کنارلارین‌داکی سکامیالارین اۆزرینده گؤرردیلر. هله ده پارکلاردا، گئنیش و آغاج‌لیق پروسپکتلرین سکی کنارلارین‌داکی بۇ سکامیالار ایتالیا دیلین‌ده "بانجو" آدلانیر. بانک سؤزو ده بۇ "بانجو" سؤزون‌دن یارانمیش‌دیر.
اوْرتا عصرلرده اهالی،اساساً،قیزیل و گوموش پوللاردان ایستیفاده ادیردیلر. بۇ ایسه تهلوکه‌لی ایدی، بۇ پوللاری هر زامان اوْغورلایا بیلردیله آریش وریشی تهلوکه‌سیز و راحت اتمک اۆچون اینسانلار اؤز دمیر پوللارینی یئرلی زرگره وریر و بونون عوضین‌ده اوْندان قبز آلیردیلار. تاجیرلر بۇ قبزلری اؤدنیش واسطه‌سی کیمی قبول ادیردیلر، چونکی اوْنلار همین قبزلری ایسته‌نیله‌ن واخت زرگرین ماغازاسین‌دا قیزیل پوللا دییشه بیلیردیلر. زامان کچدیکچه بۇ جور قبزلر تاجیرلر و سییاهلار آراسیندا گئنیش یاییل‌دی،چونکی اوْنلار بؤیوک میقداردا دمیر پول داشیماق‌دان آزاد اوْلوردولار. بعضاً زرگرلرده چوْخ‌لو پول ییغیلیب قالیردی.اوْنلار ساخلانیلان قیزیلین بیر حیصّه سینی باشقا آداملارا فایزله بورج وریردیلر. بۇ ایسه مۆعاصیر بانک ایشینین باشلانغیجی ایدی."پول پول گتیرر" مثلی ده اله اوْ واخت‌دان یارانیب.
بانکلا باغلی ترمینلر[دَییشدیر]
تؤره‌مه بانک – نیظامنامه کاپیتالین‌دا سسورمه حۆقوقو وره‌ن سهملرین اللی‌دن چوْخ فایزی تأسیس‌چی بانکا و یا بانک هولدینق شیرکتینه مخصوص اوْلان بانک‌دیر، یاخود اله بانک‌دیر کی، اوْنونلا تأسیس‌چی بانک و یا بانک هولدینق شیرکتی آراسیندا باغلانمیش موقاویله‌یه اساساً تأسیس‌چی بانکا و یا بانک هولدینق شیرکتینه اوْنون قرارلارینین قبول ادیلمه‌سینه مؤهوم تأثیر گؤسترمک ایمکانی وریلیر.
بانکین فیلیالی – حۆقوقی شخص اوْلمایان، بانکین اوْلدوغو یئردن کناردا یئرلشن، عهده لیکلری اۆچون بانکین اؤزونون مسولیت داشیدیغی، بانکا ایجازه وریلمیش بانک فعالیّتینین هامی‌سینی و یا بیر حیصّه سینی حیاتا کچیره بیله‌ن بانکین آیریجا بؤلمه‌سی‌دیر.
بانکین شعبه‌سی - حۆقوقی شخص اوْلمایان، بانکین اوْلدوغو یئردن کناردا یئرلشن، عهده لیکلری اۆچون بانکین اؤزونون مسولیت داشیدیغی، اوْنون جومهوریتی اراضی‌سین‌ده دپوزیتلر جلب اد‌ن و/و یا کؤچورمه، هسابلاشما-کاس‌سا عملیّاتلاری آپاران آیریجا بؤلمه‌سی‌دیر.
بانکین نماینده‌لیگی – حۆقوقی شخص اوْلمایان، بانکین اوْلدوغو یئردن کناردا یئرلشن، بانک فعالیّتی ایله مشغول اوْلماغا حۆقوقو اوْلمایان، یالنیز اوْنون منافعلرینی تمثیل و مدافعه اد‌ن بانکین آیریجا بؤلمه‌سی‌دیر.
مۆعاصیر بانک‌چی‌لیق[دَییشدیر]
مۆعاصیر بانک‌چی‌لیق بؤیوک بیر احتیماللا ۱۵۸۷-جی ایلده ونیزدا باشلامیش ساییلا بیلر. بۇ تاریخ‌ده ونیزدا بانجو ده ریالتو قۇرولموش‌دو. بۇ بانک‌دا پول قبول ائدیلیر و حسابی اوْلانلارین، لازیم اوْلدوغو زامان پوللارینین قارشیلیغین‌دا چک یازمالاری سیستمی تطبیق اوْلونوردو.
اینگیلیسده ۱۶۹۴-جو ایلده "اینگیلیس بانکی" (بانک اوْف انگلاند) قورولانا قدر، زرگرلر بانکیر اوْلاراق خیدمت ادیردیلر.
آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-دا ایلک بانک ۱۷۸۲-جی ایلده کوْنقره سین خصوصی قانونو ایله فیلادلفییادا قۇرولان "شیمالی آمریکا بانکی"دیر (بانک اوْف نورته آمریجا).
دونیانین ان بؤیوک بانکلاری[دَییشدیر]
بیرده باخ[دَییشدیر]
قایناقلار[دَییشدیر]
- ^ دؤولت مالییه‌سی ترمینلری لوغتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-08-15. یوْخلانیلیب2016-11-11.
- ^ بانکلار. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-01-31. یوْخلانیلیب2016-11-11.