افغانیستان
افغانیستان ایسلام امیرلیغی | |
|---|---|
 بایراق
 سیمگه
| |
شوعار: لا إله إلا الله، محمد رسولالله "Lā ʾilāha ʾillāl–lāh, Muhammadun rasūl Allāh" "اللهدان باشقا تانری یوْخدور. محمد اللهین الچیسی دیر" | |
.svg) | |
| باشکند و بویوک شهری | کابول |
| رسمی دیل(لر) | |
| دین | ایسلام |
| دمونیم | افغان |
| دؤولت | اوتوکراتیک مرکزی دیوبندی ایسلامی باخیجی حؤکومت |
• امیر | هبتالله آخوندزاده |
| محمد حسن آخوند | |
• بیرینجی باشناظیر یاردیمجیسی | عبدالغنی برادر |
• ایکینجی باشناظیر یاردیمجیسی | عبدالسلام حنفی |
| قانون اورقانی | - |
| آوریل ۱۷۰۹ | |
| ۱۹ اوت ۱۹۱۹ | |
| اراضی | |
• جمعی | ۶۵۲٬۸۶۴[۱] km2 (۲۵۲٬۰۷۲ sq mi) (۴۱-جی) |
• سو (%) | - |
| جمعیت | |
• ۲۰۱۵ تخمینی | ۳۲٬۵۶۴٬۳۴۲ (۴۰ -جی) |
• سیخیلیق | ۴۳٫۵/km2 (۱۱۲٫۷/sq mi) (۱۵۰ -جی) |
| جیدیپی (PPP) | ۲۰۱۶ estimate |
• جمعی | $۶۵٫۲۹۵ میلیارد |
• آدامباشی | $۱٬۹۹۴ |
| جیدیپی (nominal) | ۲۰۱۶ estimate |
• جمعی | $۱۹٫۶۵۴ میلیارد |
• آدامباشی | $۶۰۰ |
| جینی (۲۰۰۸) | ۲۹ Error: Invalid Gini value |
| پول واحیدی | افغانی (AFN) |
| چاغ بؤلگهسی | UTC+۴:۳۰ Solar Calendar (D†) |
| سوروجولوک طرفی | ساغ |
| تیلفون کودو | +۹۳ |
| اینترنت التیدی | .af افغانستان. |
افغانیستان (پشتوجا: افغانستان) یادا رسمی آدی ایله افغانیستان ایسلام امیرلیغی اورتا آسیانین گونئینده دنیزه چیخیشی اولمایان بیر دؤولت دیر. بۇ اؤلکه گونئی و دوْغودان پاکیستان، باتیدان ایران، قوزئیدن تورکمنیستان، اؤزبکیستان و تاجیکیستان و قوزئی-دوْغودان ایسه چین ایله قوْنشو دور. بۇ اؤلکهنین باشکند و ان بؤیوک شهری کابول شهریدیر. اؤلکه، بین الخالق سویهده افغانیستان ایسلام جومهوریتی اوْلاراق تانؽنیر. ۲۰۲۱ طالیبان هوجومو نتیجهسینده طالیبان اؤلکهنی ایداره ائتمکده دیر.
باتی و دوْغو آراسیٛنداکیٛ یوللاریٛن کسیشمه نؤقطهسینده یئرلَشن افغانیستان، ائتنیک قرۇپ و مدنیتلر ایله دوْلودور. تیجارتین مرکز نؤقطلریندن بیری اوْلان افغانیستان، بۇ استراتئژی مؤوقئی سببیله تاریخ بویۇنجا فارسلار، یونانلار، عربلر، تورکلر، موغوللار، اینگیلیسلر و روسلار کیمی مۆختلیف خالقلاریٛن ایستیلاسیٛنا اۇغرامیٛشدیٛر.
تاریخی[دَییشدیر]
اهالیسی[دَییشدیر]
باشکند کابول اؤلکهنین ان بؤیۆک شهریدیر، دیگراهمیتلی شهرلر غربده هئرات، جنۇبدا قندهار و شیمالدا مزار شریفدیر. یئرلی ومیللی سویداینتئقراسیانیٛن زیفاولدۇغۇافغانیٛستاندا جوغرافی مانئلردنالاوایجتیمای حیاتدا دا بیر سیٛرااهمیتلی پروبلئملر قالماقدادیٛر. احالینین ساوادلیٛلیٛق درجسی تخمیناً ۳۶٪ - دیر، ادام باشیٛنا دۆشناۆمۇمداخیلی گلیر باخیٛمیٛندان دا دۆنیانیٛنان یوخسۇلاؤلکلری آراسیٛندادیٛر. افغانیٛستانایسلام رئسپۇبلیکاسیٛنیٛن مرکزی ستاتیستیکا تشکیلاتیٛنیٛن ملۇماتلاریٛنااساسن ۲۰۱۱ – جی ایلیناوولیناؤلکاهالیسینین سایٛنیٛن ۲۴. ۴۸۵. ۶ مین نفراولدۇغۇائحتیمالائدیلیر. <رئف>یسلامیج رئپۇبلیجاوف افگحانیستان جئنترال ستاتیستیجساورگانیزاتیون - '
قومیت ترکیبی[دَییشدیر]
افغانیٛستان چوخ قومیتلی اؤلکدیر. بۇنۇنلا برابر هئچ بیرقومیت قرۇپی اکثریتی ویا چوخلۇغۇ (یاریٛدان چوخ) تشکیل ائتمیر، اؤلکده یالنیٛز قارشیٛلیٛقلیٛ نیثبتده اۆستۆنلۆیه صاحیب بئش بؤیۆک قومیت قرۇپ واردیٛر (پوشتونلار، تاجیکلر، اؤزبکلر، هزارلر و تورکمن تورکجهسیلر) و اونلاریٛن هربیرینین سایٛی ۱ میلیوندان آرتیٛقدیٛر. اساساً افغانیٛستاندا تۆرک دیللی وفارس دیللی خالقلار یاشایٛر.
دین[دَییشدیر]
افغانیٛستان اراضیسینده، ایسلام ۸۰۰ میلادی ایللرین سونوندا باشلامیٛشدیٛر. حال-حاظیٛردا اؤلک اهالیسینین اکثریتی مۆسلمانلاردیٛر. افغانیٛستاندا مۆسلمان اهالینین ۸۰–۹۰٪-نی تشکیل ائدن سۆننۆلۆیۆن حنفی مذهبی داها چوخ یایٛلمیٛشدیٛر. سۆننۆلراساساً افغانلاریٛن بؤیۆک بیر هیسسی دیلر، تاجیکلر، اؤزبکلر، تۆرکمنلر، بلۇچلار
افقانیٛستادا بیر سیٛرا سۆننۆ جریانلاریٛی فعالیت گؤستریر - قدیری، نقشبدی، قلندری. اهالینین چوخ آز هیسسی (۰٬۵٪)احمدیه طریقتینه منسۇبدۇر. اؤلکده اهمیتلی سایدا شیعه لر وار. بۇنلار خزر-بربرلر، ائلجه ده تئیمۇرلار، قیٛزیٛلباشلار وافغان-دزادزلار، سیاسته نیسبتناً قاریٛشمیٛش افغان-فارس قرۇپۇ وفارسلاردیٛر. شیعه لره هم ده کابۇل، هرات، غزنه اراضیسینده ده راست گلمک اولار. بدخشان خالقیٛ وتاجیکلری بیر هیسسی ایسماعیلیه طریقتینه عبادت ائدیرلر (ایسماعیلیلراؤلکه اهالیسینین تقریباً ۳٪-نی تشکیل ائدیرلر). بۇندان باشقا، افغانیٛستاندا ایندۇیستلر (۲۰مین نفر)، ائلجه ده سیک لر، زرتۆشتیلر) یاشایٛر.
ایقتصادی گؤستریجیلر[دَییشدیر]
- ایقتصادیاتاعمۇمی باخیٛش: افغانیٛستان دنیزه ساحیلی اومایان اؤلکدیر، ایقتصادیاتیٛ اکینچیلیه وحئیواندارلیٛغا (قویۇن وکئچی یئتیشدیرمیه) اساسلانیٛر.
- ایش قۆووسی: ۱۵ میلیون (۲۰۰۴-جی ایل ملۇماتلاریٛ)
- سئکتورلآرا گؤر ایش قۆووسی:اکینچیلیک ۸۰٪، صنایع ۱۰٪، خیدمت ۱۰٪ (۲۰۰۴ ملۇماتلاریٛ)
- صنایع: کیچیک میقیاسدا پالتار، صابۇن، موبل، ایاق قابیٛ، گۆبره، سیمان، آلایشی خالچالار، طبیعی گاز، یاغ، کؤمۆر، میس سئخلری.
- ائلئکتریک استهصالیٛ: ۹۰۵ میلیون kWh (۲۰۰۳/تخمینی)
- ائلئکتریک استهصالیٛ: ۱٬۰۴۲ میلیارد kWh (۲۰۰۳/تخمینی)
- ائلئکتریک ایخراجاتیٛ: ۰ kWh (۲۰۰۱/تخمینی)
- ائلئکتریک ایدخالاتیٛ: ۲۰۰ میلیون kWh (۲۰۰۳)
- اکینچیلیک وحئیواندارلیٛق محصوللاریٛ: خاشخاش، بۇغدا، مئیوه لر، فیٛندیٛق، یۇن، دری
- ایخراجات مبلغی: ۴۷۱ میلیون دوللار (۲۰۰۵-جی ایل ملۇماتلاریٛ)
- ایخراجات محصوللاریٛ: خاشخاش، مئیوه و فیٛندیٛق، آلایشی خالچالار، یۇن، پامبیٛق، دری، قیمتلی داش و لعل-جواهیراتلار.
- ایخراجات اورتاقلاریٛ: پاکیستان، ایران، آلمان، هیندوستان، بؤیۆک بریتانیا، بلژیک، لۆکسئمبۇرق، چک رئسپۇبلیکاسیٛ
- ایدخالات مبلغی: $۳٬۸۷ میلیارد (۲۰۰۵-جی ایل ملۇماتلاریٛ)
- ایدخالات محصوللاریٛ: خاریجی اینوئستیسیا، یئینتی و نئفت محصوللاریٛ، ایستئحلاک ماللاریٛ
- ایدخالات اورتاقلاریٛ: پاکیستان، ایران، یاپونیا، سینگاپۇر، هیندوستان، جنۇبی کورئیا، آلمان
- خاریجی بورج مبلغی: ۸ میلیارد دوللار (۲۰۰۴-جۆایل ملۇماتلاریٛ)
- پۇل واحیدی:افغانی (ƏHVƏ)
- پۇل واحیدی کودۇ: ƏHVƏ
- مالی ایلی: ۲۱ مارس – ۲۰ مارس
نقلیات یوللاریٛ[دَییشدیر]
- دمیر یوللاریٛ: km ۲۴٬۶
- اوتوموبیل یوللاریٛ: ۲۱۰۰۰ km
گؤرونتولر[دَییشدیر]
_(variant).svg)
.svg)
قایناقلار[دَییشدیر]
.svg)
- تیکراری دیتا قالیبلریندن ایشلنمیش صفحهلر
- Webarchive template wayback links
- Lang and lang-xx using deprecated ISO 639 codes
- Country articles requiring maintenance
- Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters
- Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters
- آسیا اؤلکهلری
- اسلامی اؤلکهلر
- فارس دیللی اؤلکهلر
- اورتا آسیا اؤلکهلری
- ایسلام جومهوریتلری
- دنیزه چیخیشی اولمایان اؤلکهلر
- آز توسعه ائتمیش اؤلکهلر
- Afghanistan
- ایران یایلاسی
- Islamic republics
- ایسلام ایشبیرلیگی تشکیلاتی اؤلکهلری
- Member states of the South Asian Association for Regional Cooperation
- بیرلشمیش میلتلر اؤیهسی اؤلکهلر
- پشتوجا دانیشان اؤلکهلر
- فارسجا دانیشان بؤلگهلر و اؤلکهلر
- Iranian countries and territories
- گونئی آسیا اؤلکهلری
- ۱۷۰۹ میلادی ایلده قورولان بؤلگهلر و اؤلکهلر
- ۱۷۴۷ میلادی ایلده قورولان بؤلگهلر و اؤلکهلر
- Territories under military occupation
- 1709 establishments in Asia